Με μεγάλο ενδιαφέρον παρακολουθήσαμε την πρώτη ημέρα από την τριήμερη εκδήλωση που έγινε την προηγούμενη εβδομάδα στον πολυχώρο Αθηναϊδα, με θέμα «Επιστήμη και Τέχνη». Μια ομολογουμένως πρωτότυπη προσπάθεια διερεύνησης της σχέσης μεταξύ των δύο αυτών πεδίων του πολιτισμού, που συνδυάστηκε με τις πρακτικές προεκτάσεις της συνεργασίας αυτών των δύο τομέων, στο εκπαιδευτικό έργο. 
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών των προεκτάσεων, η παρουσίαση του DVD με θέμα «…και εγένετο Η2Ο» από την φυσικό Βάσω Δημητροπούλου και την σκηνοθέτιδα Αφροδίτη Παρζακώνη. Ο ομοιοπολικός δεσμός και ο σχηματισμός του νερού από το Οξυγόνο και το Υδρογόνο, παρουσιάστηκαν μέσω μιας θεατρικής και χορευτικής σύνθεσης, μετατρέποντας την βασική αυτή διδασκαλία του μαθήματος της χημείας σε βιωματική εμπειρία. Σε συμφωνία με την καλλιτεχνική αυτή νότα, ήταν και η έκθεση αφισών και καλλιτεχνικών έργων στην εσωτερική αυλή του πολυχώρου.Για μια ολιστική θεώρηση του πολιτισμού, μίλησε στη συνέχεια ο Θεόδωρος Γραμματάς, καθηγητής θεατρολογίας του πανεπιστημίου Αθηνών, οδηγώντας το ακροατήριο μέσα από μία διαδρομή γνωριμίας με τις βασικές αρχές της θεατρικής τέχνης, στη διαπίστωση πως η τέχνη και η επιστήμη δεν είναι άλλο, από δύο διαφορετικές όψεις του ίδιου του πολιτισμού.
 Ο Νίκος Ταμπάκης, Δρ φιλοσοφίας και γνωστός συγγραφέας, πήρε τη σκυτάλη στη συνέχεια, ανιχνεύοντας τις κοινές αρχές που διέπουν την ποιητική έκφραση και την λογική διεργασία, στην ομιλία του «Από την Ποίηση στη Λογική». Ξεκινώντας με την απαγγελία ενός ποιήματος, μας ξενάγησε στις τρεις έννοιες της αναπαράστασης, του μετασχηματισμού και της αναζήτησης κοινού στοιχείου (του "αναλλοίωτου") μέσα στην τέχνη. "Γιατί μας αρέσει ο στίχος ενός καλού ποιητή;" ρωτάει ο εισηγητής. "Γιατί δημιουργεί ένα κοινό συναίσθημα ανάμεσα στον ποιητή και σε εμάς" απαντάει αμέσως μετά. Σύμφωνα με τον Λ.Τολστόϊ, "το να ξυπνήσει μέσα μας ένα συναίσθημα και να το μεταδώσουμε μετά σε άλλους, χρησιμοποιώντας κινήσεις, σχήματα, χρώματα, ήχους, λέξεις, έτσι ώστε οι άλλοι να νιώθουν το ίδιο συναίσθημα, αυτό είναι η δουλειά της τέχνης". Οι τρεις αυτές βασικές έννοιες, εμφανίζονται και στη λογική: ο άνθρωπος καταλαβαίνει τον κόσμο αναπαριστώντας τον, βλέποντας δηλαδή την εικόνα των πραγμάτων, πράγμα το οποίο κάνει και η τέχνη σε όλες τις μορφές της. Ο άνθρωπος μέσω της λογικής και της επιστημονικού τύπου διερεύνησης, μετασχηματίζει την πραγματικότητα και τις παραστάσεις που έχει για τον κόσμο. Ακολούθως προσπαθεί να τις κατανοήσει και αυτό το κάνει αναζητώντας κοινά στοιχεία ανάμεσα στις αναπαραστάσεις του κόσμου, ψάχνει δηλαδή, έστω και υποσυνείδητα, να βρει "αναλλοίωτα" στοιχεία. Το τρίπτυχο αυτό, αναπαράσταση, μετασχηματισμός και εύρεση "αναλλοίωτου", κυριαρχεί στην επιστήμη. Μια ενδιαφέρουσα συγγενής λέξη με το "αναλλοίωτο", το αμετάβλητο, είναι η συμμετρία, που την βλέπουμε να παίζει κυρίαρχο ρόλο στην τέχνη, αλλά και στις φυσικές και τις άλλες επιστήμες. Ακολούθως, πραγματεύτηκε την κοινή προέλευση της λογικής και της ποίησης, από κοινωνική και εξελικτική σκοπιά. Σε μια τρίτη σύνδεση αυτών των δύο τομέων, αναφέρθηκε στην κοινή τους νευροβιολογική βάση. Αν και στην τελευταία αυτή προσέγγισή του, παρατήρησε πως ελλοχεύει ο κίνδυνος να θεωρήσουμε με υλιστικό τρόπο θέματα, τα οποία αφορούν νοητικές σφαίρες, μας καθησύχασε κλείνοντας την ομιλία του, με την αινιγματική φράση: «Η ύλη, μπορεί να μεταμφιεστεί σε πνεύμα…»   Η βραδιά έκλεισε με αυθεντικά ψυχαγωγικό τρόπο: Ο μουσικός Παναγιώτης Στέφος, που έχει διατελέσει τρομπονίστας στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, στην Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και στην «Ορχήστρα των Χρωμάτων» του Μάνου Χατζιδάκι, ο οποίος είναι επίσης συνθέτης, αλλά και έχει ασχοληθεί με την κατασκευή και τον τρόπο παιξίματος διαφόρων μουσικών οργάνων, έδωσε μια αξέχαστη μουσική παράσταση με θέμα «Ακούσματα από μουσικά όργανα της αρχαιότητας». Ανακαλύψαμε πόσο μακριά μπορεί να ακουστεί η βοή από ένα κοχύλι (αντίστοιχο της σημερινής μπουρού των ναυτικών), αλλά και πόσο πλούσια μουσική μπορεί να παράγει το κατεξοχήν εθνικό έγχορδο της αρχαίας Ελλάδας, η λύρα.
Ο κύριος Στέφος άντλησε πληροφορίες από την αρχαία ελληνική γραμματεία, από μεταγενέστερες περιγραφές του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, από αναπαραστάσεις σε αγγεία και πλάκες και ανακατασκεύασε μία πλούσια συλλογή από όργανα, που σύμφωνα με τις παραπάνω πηγές, πλησιάζουν στα αυθεντικά μουσικά όργανα που χρησιμοποιούσαν στην αρχαία Ελλάδα! Μας περιέγραψε τον τρόπο παιξίματος για κάθε ένα από αυτά, αλλά και τις συνθήκες, κάτω από τις οποίες τα χρησιμοποιούσαν. Όλα αυτά, σε μία ολοζώντανη και δεξιοτεχνική μουσικο – θεατρική παράσταση, που έφερε σε πέρας μαζί με το γιο του και μέλος του συγκροτήματός του, Μιχάλη Στέφου. Το λιγότερο που θα μπορούσαμε να πούμε γι’ αυτήν, είναι ότι ήταν εξαιρετική. Η ιστοσελίδα του κυρίου Στέφου, όπου μπορεί κανείς να διαβάσει περισσότερες πληροφορίες σχετικά, είναι η ακόλουθη: http://www.lyravlos.gr   Ευχόμαστε να συνεχίσει στο μέλλον αυτή η ωραία προσπάθεια ολιστικής και συνδιαστικής θεώρησης του πολιτισμού, πράγμα το οποίο αποτελεί και έναν από τους στόχους, αλλά και τις κυρίαρχες δράσεις του ESOTERICA. |
ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ - Πέμπτη 15, Παρασκευή 16 και Σάββατο 17 Ιουνίου στον πολυχώρο ΑΘΗΝΑΙΔΑ
Απεστάλη: 14/06/2006, 01:54:17
