quote:

---

Macedon: Ο Γρηγόριος ο Ε δεν ήταν μυημένος στη Φιλική Εταιρεία. Οταν δε του προτάθηκε να μυηθεί, απάντησε πως δεν είναι σωστό γιατί αν βρεθεί το όνομά του στους καταλόγους της Φ.Ε. θα υπάρξουν προβλήματα για το λαό, χωρίς να μπορεί κανείς να φανταστεί τι είδους προβλήματα θα προέκυπταν. Το μόνο πρόβλημα που θα προέκυπτε θα ήταν για το άτομό του.
Μήπως μπορείς να μας πεις τι είδους προβλήματα θα προέκυπταν για τους επαναστάτες αν βρισκόταν το όνομα του Γρηγορίου στους καταλόγους της ΦΕ;

---

Αγαπητέ Αναγνώστη

Στο προηγούμενο αφιέρωμα στην ενημέρωση του Γρηγορίου σχετικά με την Επανάσταση, είδαμε τρεις γραπτές μαρτυρίες:

α) Η πρώτη δείχνει τον Γρηγόριο να καταφέρεται κατά του Παπαφλέσα κάποιους μήνες μετά το επεισόδιο που ο τελευταίος είχε δημιουργήσει στην Κωνσταντινούπολη (το Μάρτιο του 1820 σύμφωνα με το Ταμείο της Φιλικής) και λίγες εβδομάδες προτού σταλεί ως Πατριαρχικός Έξαρχος στο Μοριά, κουβαλώντας τις συστατικές πατριαρχικές επιστολές

β) Η δεύτερη ήταν μια επιστολή του ιδίου, λίγες ημέρες μετά τα Χριστούγεννα του 1820, να γράφει στον μυημένο Επίσκοπο Σαλώνων Ησαΐα, να είναι προσεκτικός απέναντι σε ψευτοεπαναστάτες που θα ήθελαν απλώς να πλουτίσουν, να καλύπτει τις ενέργειες του επαναστάτη παπα-Ανδρέα αλλά και να καλύπτει την Εκκλησία απέναντι στις αρχές, παριστάνοντας τον υπερσυντηρητικό κατήγορο του παπα-Ανδρέα. Στην ίδια επιστολή, ο Γρηγόριος εκφράζει την βεβαιότητα πως «το Πάσχα του Σωτήρα είναι κοντά», προχωρώντας ένα ακόμα βήμα προς τα μπρος.

γ) Η τρίτη γραπτή μαρτυρία, παρουσιάζει τον Υψηλάντη να εκπονεί ένα σχέδιο εξέγερσης στην Κωνσταντινούπολη, το οποίο περιλαμβάνει και τον Γρηγόριο. Η ολοκλήρωση του επαναστατικού σχεδίου του Υψηλάντη, συμπίπτει χρονικά με την επιστολή του Γρηγορίου προς τον Επίσκοπο των Σαλώνων – κάτι που κατά την γνώμη μου, αποτελεί μια ένδειξη μιας επαφής της ηγεσίας της Εκκλησίας με την ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας.

Όπως θα δούμε αργότερα, οι σχέσεις της οικογένειας Υψηλάντη με το Πατριαρχείο και τον Γρηγόριο τον Ε’, κάθε άλλο παρά ρηχές ήσαν – και, εάν ο Γρηγόριος όντως έμαθε τη συμμετοχή του Υψηλάντη στην Υπερτάτη Αρχή στα τέλη του 1820, θα ήταν πολύ λογικό να δει τα πράγματα κάπως διαφορετικά, από το να εγνώριζε ότι επικεφαλής της Φιλικής ήταν ο Σκουφάς ή ο Σέκερης.

Μέχρι τον αφορισμό του 1821 μας μένουν περίπου τρεις μήνες. Τι συμβαίνει αυτούς τους τρεις μήνες στο Πατριαρχείο, τι συμβαίνει στην σημερινή Ελλάδα, τι συμβαίνει στα ελληνικά μυστικοσυμβούλια στη Μολδοβλαχία, το Παρίσι και την Πετρούπολη; Λίγες ημέρες μετά την επιστολή του Γρηγορίου προς τον Ησαΐα Σαλώνων, ένας κεραυνός χτυπά την Φιλική Εταιρεία.

Η ΠΡΟΔΟΣΙΑ ΤΟΥ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ ΤΟΥ 1821…

Δίνω χωρίς χρονοτριβή, το λόγο στον αρχιπρόκριτο της Πελοποννήσου Κανέλλο Δεληγιάννη και τα περίφημα Απομνημονεύματά του.

«Εις τας αρχάς των 1821, συνελήφθησαν οι απόστολοι μετά των εταιρικών εγγράφων, ο μεν Αριστείδης εις τα Παραδουνάβια, ο δε Αντίπατρος εις την Μακεδονίαν, είς την Νιάουσταν, τους οποίους εφόνευσαν οι Οθωμανοί, τα δε έγγραφα αυτά εστάλησαν εις την Κωνσταντινούπολιν. Η Οθωμανική Πύλη, καίτοι ειδοποιηθείσα προ πολλού τα της Εταιρίας εκείνης από μέρη σημαντικά (σημ. του εκδότη, «από τον εν Κωνσταντινουπόλει πρέσβυν της Αγγλίας»), δεν έδιδεν όμως πίστιν, υποπτευομένη σκευωρίας. Αλλ’ οπόταν εστάλησαν τα έγγραφα του Αντιπάτρου από την Μακεδονίαν από τον Πασιόμπεην εις τον εν Κωνσταντινουπόλει καπουτσιοχαδάρην του Μέταγαν, ανεκαλύφθησαν τα πάντα, δια της προδοσίας του Ασημάκη Θεοδώρου Ζατουνίτου, συντρόφου του Κωνσταντή Αλεξανδρόπουλου. Έγραφε δε ο Πασιόμπεης εις τον Μέταγαν, να παρουσιάση τα έγγραφα αυτά εις τον φίλον Αμπτήμπεην από την Λάρισαν, σχετικόν πολύ του Χαλέτ εφένδη (σ.σ. ο Χαλέτ ήταν ο Μέγας Βεζύρης). Ο δε Μέταγας, λαβών ταύτα αμέσως, τα υπήγεν εις τον Αμπτήμπεην και μη δυνηθείς ούτος να εξάξη τι, όντα τα έγγραφα δια των στοιχείων της Φιλικής Εταιρίας γεγραμμένα, μήτε να ανακαλύψη τι, τα παρουσίασεν εις τον Χαλέτ Εφένδην και συζητήσεως πολλής και σκέψεως γενομένης, είπεν εις τον Αμπτήμπεην να φροντίση και να προσπαθήση μ’ όλα τα μέσα περί της εξηγήσεως και μεταφράσεως τούτων.

Ο Αμπτήμπεης, παρακαλέσας τον Μέταγαν, εάν δύναται και γνωρίζη να εύρη τινά, τον είπε να ανακαλύψη το των στοιχείων αυτών μυστήριον. Ούτος δε, έχων πολύ στενόν φίλον τον διαβόητον επί κακοηθεία Ασημάκην Θεοδώρου Πελοποννήσιον, συνυπηρετούντων τον Πασιόμπεην (αυτός ήτον τω όντι Πελοποννήσιος, άνθρωπος αποτρόπαιος και της εσχάτης κακοηθείας δια την διεφθαρμένην διαγωγήν του, ο οποίος επί της εις την Πελοπόννησον ηγεμονίας του Βελή πασιά επροσκολλήθη δια πολλών αισχρών μέσων εις τον Πασιόμπεην και αυτός τον έστειλεν ως γραμματικόν του εις την Κωνσταντινούπολιν (…)

Η κατήχησις των Φιλικών εξηπλώθη μέχρι σχεδόν της εσχάτης τάξεως των Χριστιανών. Κατηχήθη και ο Ασημάκης και εγνώριζε τα της Εταιρίας, επίσης και το μυστήριον των στοιχείων. Τον προσεκάλεσεν ο Μέταγας και τον εξηγήθη τα των εγγράφων, των σταλέντων από τον Πασιόμπεην. Του τα έδωσε να τα παρατηρήση και τον είπεν ότι ο Αμπτήυμπεης απαιτεί να τα εξηγήση και αν δύναται να το κάμη τούτο, θέλει αμειφθή μεγάλως (…) Ο Αμπτήμπεης τον υπεσχέθη αμοιβάς πολλάς και τον παρουσίασεν εις τον Χαλέτ εφένδην, όπου μεταφράσας τα έγγραφα προσέθεσεν ότι η Εταιρία αύτη έχει μάλλον την εστίαν της εις την Πελοπόννησον από μερικούς Κοτσιαμπασήδες, αλλά κυρίως όλη η ενέργεια γίνεται από τους ευρισκομένους ενταύθα βεκίληδες της Πελοποννήσου, και οπόταν αυτοί συλληφθώσι και τιμωρηθώσιν αναλόγως, επίσης και οκτώ δέκα άλλοι από την Πελοπόννησον, η συνωμοσία αύτη διαλύεται και καταστρέφεται ολοτελώς και απανταχού.

Ο απονενοημένος ούτος προδότης, δια να εκδικηθή μερικούς οίτινες τον είχον εξορίσει, ως είρηται, επωρώθη την καρδίαν, κατετυφλώθη και επρόδωσεν ολόκληρον το έθνος. Επλούτισε και εδοξάσθη παρά των Οθωμανών δια την προδοσίαν αυτήν, προς καιρόν, αλλά μετά εν και ήμισυν έτος της προδοσίας του απηγχονίσθη παρά των ιδίων αυτών. Συνεπεία της προδοσίας αυτής, η Οθωμανική Πύλη διέταξε να παρουσιασθώσι οι βεκίληδες της Πελοποννήσου εις αυτήν, όπου και να συλληφθώσι δια τα περαιτέρω.

Εις τας 26 Ιανουαρίου 1821 οι δύο αδελφοί μου Αναγνώστης και Νικολάκης μετέβησαν από το Τσιουμπαλί όπου κατώκουν εις την Πόλιν, κατά το σύνηθες. Έμπροσθεν του Βελτέ χανίου απαντήθησαν με τον συνήθη τσιοχαδάρην της Πύλης, ο οποίος τους προσεκάλει πάντοτε και τους εγνώριζε και τον εγνώριζαν. Αλλ’ εις εκείνην την συνάντησιν, δεν τους είπε τίποτε. Διαμείναντες όλην σχεδόν την ημέραν εκείνην εις την πόλιν υπέστρεψαν μετά το δειλινόν εις την οικίαν των. Και μετ’ ολίγην ώραν υπήγε Πατριαρχικός εφημέριος, λέξας προς αυτούς. «Ο Παναγιώτατος μ’ αποστέλλει να σας είπω να έλθετε να σας είπη δια σπουδαίαν τινα υπόθεσιν, καίτοι τούτο πάρωρον, αλλ’ η ανάγκη κατεπείγει και σας παρακαλεί να έλθετε εις αντάμωσίν του». Ο Γρηγόριος ο Πατριάρχης ήτον, ως τοις πάσι γνωστόν, Πελοποννήσιος εκ της κωμοπόλεως Δημητσάνης. Ήτον όμως συγγενής μας, καθότι ο αδελφός της μητρός μας Χατσηγιάννης Πετρόπουλος είχε σύζυγον την αδελφήν του Πατριάρχου. Δια τούτο οι αδελφοί μου εις την Κωνσταντινούπολιν είχον και μεγίστη σχέσιν και οικειότητα μετ’ αυτού.

Υπήγον εις το Πατριαρχείον, (διότι δεν ήτον πολύ μακράν της κατοικίας των), είδον τον Πατριάρχην, όστις τους παρησίασε γράμμα του Κωστάκη Μουρούζη, Μεγάλου Διερμηνέως της Πύλης, διαλαμβάνον ότι: «να προσκαλέσητε τον Αναγνώστην και Νικόλαον Δεληγιάννηδες, να τους ειπήτε, ότι αύριον να έλθωσι εις την Πύλην, διότι είναι αντικείμενα τινα της Πελοποννήσου, αποβλέποντα την ωφέλειαν αυτής κλπ». Είπον ούτοι εις τον Πατριάρχην, ότι «ημείς καθ’ όλην την ημέραν σήμερον είμεθα εις την πόλιν, και τον Καπού Τσιοχαδάρην της Πύλης συνηντήσαμεν, αλλά δεν μας είπε τίποτε. Πώς μία τοιαύτη πρόσκλησις γίνεται;» Ο Πατριάρχης απήντησεν ότι «βλέπετε το γράμμα οι ίδιοι και νομίζω, ότι πρέπει αύριον να υπάγετε αγκαλά υμείς γνωρίζετε». Τον λέγουν: «Δεσπότη μου (διότι διηνεκώς ούτως έλεγον εις τον Πατριάρχην) παρατηρούμεν εις το γράμμα αυτό λόγους, τους οποίους δεν ηκούσαμεν ποτέ από την Πύλην, το «αποβλέποντα την ωφέλειαν της Πελοποννήσου», τούτο μας θέτει εις υπονοίας πολλά, μήπως και τρέχει κανένα επιβλαβές μάλλον. Μ’ όλα ταύτα θα σκεφθώμεν και θα ακολουθήσωμεν». Τους απαντά: «Κάμετε ό,τι υμείς γνωρίζετε, εγώ θα απαντήσω ότι προσεκλήθητε και ωμιλήθητε».

Ο Δεληγιάννης υπήρξε στενόψυχος άνθρωπος και τα «Απομνημονεύματά» του γενικώς, είναι εξαιρετικά φειδωλά σε καλές κουβέντες για ανθρώπους. Διαπιστώνει κανείς, ότι για τον Γρηγόριο, θείο του εξ αγχιστείας και απαγχονισθέντα από τους Τούρκους, ο Δεληγιάννης δεν χρησιμοποιεί καν τη λέξη «αείμνηστος» ή κάτι σχετικό. Ή λοιπόν θέλει να πει κάποια κακία και την πνίγει, ή απλώς προβαίνει σε μία ακόμη επίδειξη αγένειας. Σίγουρα όμως, δεν γράφει παραμύθια για να εξάρει τη μνήμη του συγγενή του.

Διαβάζοντας τα παραπάνω, διαπιστώνει κανείς πως η πρόσκληση στην Ασφάλεια «δι’ υπόθεσίν σας», είναι συνήθεια κατά πολύ παλαιότερη του αναμενομένου. Πέραν τούτου ωστόσο, μπορεί κανείς να διαπιστώσει μερικά πράγματα παραπάνω:

Στην δήθεν ανύποπτη ερώτησή τους, οι Δεληγιανναίοι εισπράττουν μια σιβυλλική απάντηση: «Κάντε ό,τι γνωρίζετε κι εγώ θα απαντήσω ότι σας προσκάλεσα και σας μίλησα». Τι μπορεί να σημαίνει αυτή;

- Είτε «κάντε ό,τι προβλέπεται σ’ αυτές τις περιστάσεις, ό,τι σας έχει ορμηνευτεί και το γνωρίζετε – κι εγώ θα πω ότι σας μίλησα όπως είχα καθήκον»

- Είτε «κάντε ό,τι νομίζετε – εγώ νίπτω τας χείρας μου»

Εκείνο που είναι σίγουρο, είναι ότι, τόσο ο Γρηγόριος, όσο και ο Μουρούζης, παριστάνουν πως δεν ξέρουν τίποτα – το ίδιο και οι Δεληγιανναίοι - οι οποίοι τελικώς, δεν θα εμφανιστούν μπροστά στο Μουρούζη, αλλά θα κάψουν ό,τι έγγραφα της Φιλικής και επιστολές του Υψηλάντη είχαν στη διάθεσή τους και θα την κοπανήσουν για την Πελοπόννησο.

Η ΠΡΟΔΟΣΙΑ ΕΧΕΙ ΧΤΥΠΗΣΕΙ τη Φιλική Εταιρεία και επικεφαλής της Εταιρείας στην Κωνσταντινούπολη, είναι οι άνθρωποι του Πατριαρχείου. Είναι ο Αφθονίδης, ο Μέγας Γραμματικός του Γρηγορίου, είναι ο Λογάδης, ο υπεύθυνος του Πατριαρχικού Τυπογραφείου (που έχει αρχίσει να μετονομάζεται σε «Ελληνικό Τυπογραφείο»). Ο Γρηγόριος γνωρίζει επίσης τις τόσες επιστολές που εστάλησαν από τον ίδιο (ή στο όνομά του) για λογαριασμό της Φιλικής, με αποδέκτες τοπικούς Μητροπολίτες και Αρχιεπισκόπους. Γνωρίζει πολύ καλά ότι οι ανακρίσεις κάποια στιγμή θα φτάσουν και στο ανώτατο δυνατό επίπεδο.

Ο «ταλαίπωρος υπάλληλος του τουρκικού κράτους», ακόμα και την ύστατη ώρα, ακόμα και την ώρα που αντιλαμβάνεται πως η Εκκλησία βρίσκεται εν κινδύνω, δεν καταδίδει κανέναν, δεν αφορίζει κανέναν. Για δύο μήνες, ο Πατριάρχης απλώς στέκεται στη θέση του και περιμένει.

Τι περιμένει; Οι λογικές απαντήσεις δεν μπορεί να είναι άλλες από τις εξής:

• Είτε ο Γρηγόριος στα 80βάλε του δεν ξέρει τι του γίνεται και απλώς αδρανεί (λογικοφανής εξήγηση, αλλά εύκολη)

• Είτε ο Γρηγόριος περιμένει τους Φιλικούς να ακυρώσουν την συνομωσία από μόνοι τους (αλλά μετά από ένα μήνα ο Υψηλάντης «ρίχνει τον κύβο» και ο Γρηγόριος εξακολουθεί να μη μιλά)

• Είτε ο Γρηγόριος περιμένει οδηγίες από τους ανωτέρους του, που δεν είναι άλλοι από την φαναριώτικη φατρία που τον εξέλεξε στο πόστο του και τους Φαναριώτες που βρίσκονται στα πράγματα το 1821, τους αδελφούς Μουρούζη και τον Μιχαήλ Βόδα (οπότε θα πρέπει να ρίξουμε μια ματιά στη δική τους στάση)

• Είτε ο Γρηγόριος περιμένει, διαπραγματεύεται, σκέπτεται, συσκέπτεται κλπ. το «περί Κωνσταντινουπόλεως σχέδιον» που καταγράψαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο

• Είτε ο Γρηγόριος πιστεύει κι αυτός στο μύθο περί της «κραταιάς δύναμης» που βρίσκεται πίσω από τον Υψηλάντη. Στην περίπτωση αυτή, περιμένει πως η κραταιά δύναμις, είτε θα στηρίξει ενόπλως την Επανάσταση, είτε – σε περίπτωση που οι Τούρκοι επιδοθούν σε ομαδικές σφαγές – θα κάνει χρήση της ρωσοτουρκικής Συνθήκης του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (για την οποία έχω μιλήσει ήδη από την σελίδα 5 στη μονογραφία μου «Η αρκούδα με το σταυρουδάκι») και θα επέμβει ως προστάτης των χριστιανών στο πλευρό τους.

Για μένα, οι λογικές ερμηνείες δεν μπορούν παρά να είναι οι τρεις τελευταίες. Καλόπιστε αναγνώστη, μείνε στο ακουστικό σου.

quote:

---

Scwhabe: Το 1805 ήδη, όταν οι Άγγλοι απειλούσαν την Κωνσταντινούπολη (και άρα θα έδινα βήμα στους Έλληνες!), ο συνεργάτης των Τούρκων Γρηγόριος ΜΙΣΘΩΣΕ 3.000 ΕΡΓΑΤΕΣ ΚΑΙ «..Μέτεσχε μετά ζήλου των οχυρωματικών έργων, ορύσσων ο ίδιος ιδίοις χερσί ώστε να επισύρει και αυτού του Σουλτάνου την ευμενή προσοχή»!!

---

ΟΙ ΘΗΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ Ε’ ΣΕ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗΣΗ (μαζί και με μερικές λεπτομέρειες που μαρτυρούν για τον χαρακτήρα του)

Α) ΠΡΩΤΗ ΘΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ (Μάιος 1797 – Δεκέμβριος 1798):

Στην πρώτη θητεία του Γρηγορίου, ο οποίος διαδέχεται τον Κύπριο, Γεράσιμο Γ’, έχουμε την ίδρυση του Πατριαρχικού Τυπογραφείου και την έκδοση των δύο αντεπαναστατικών συγγραμμάτων. Αξίζει ωστόσο να σημειώσουμε και μερικά άλλα δείγματα συμπεριφοράς:

1) Απαγόρευση στους αρχιερείς της Πελοποννήσου, να αναμειγνύονται στα κοινά: «Τον Μάιο του 1797, εξεδόθη συνοδικόν γράμμα προς πάσαν την Πελοπόννησον, επιτάσσον σφοδρώς όλους τους ιερείς, διακόνους και μοναχούς, να μη αναιγνύωνται εις τας κοσμικάς και κοινάς υποθέσεις, μηδέ να δέχονται επ’ ουδεμία αιτία τα αξιώματα των δημογερόντων ή βεκίλιδων, ή επιτρόπων των κοινών υποθέσεων» (Τάκη Κανδηλώρου: Ιστορία του Εθνομάρτυρος Γρηγορίου του Ε (1909)). Αλήθεια, τι θα έλεγαν οι σημερινοί ιεράρχες γι’ αυτό;

2) Την ίδια στάση που ζητά από τους αρχιερείς, κρατά και ο ίδιος. Σε επιστολή του προς τον Κωνσταντίνο Υψηλάντη (σχετικά με ένα εκκλησιαστικό ζήτημα στο οποίο είχε εμπλακεί ο σουλτάνος), αναφέρει χαρακτηριστικά: «Εγώ τον μόνον σκοπόν οπού τρέφω, δεν είνε άλλος, ειμή να φυλάσσωνται αμετάτρεπτα τα ελέη της Βασιλείας, όπου έχει το Γένος μου και να φυλάττω ειλικρινές και ανόθευτον το σαδακάτι μου εις την αήττητον ταύτην Βασιλείαν και το δουλικόν μου χρέος, υπερασπιζόμενος από την εύνοιαν του υπερτάτου αφέντου μας δια της εκλαμπρότητός σου, όπερ είνε το μόνον οπού με δίδει θάρρος και ενισχύει με. Τούτου δε ελλείποντος, εγώ μένω πλέον ένας νεκρός αναίσθητος, χωρίς να ειμπορώ να βάλω εις πράξιν κανένα από τα καθήκοντα του αϊνιού».

3) Δεδομένου ότι η επιστολή αυτή είναι επίσημη (έχει άρα, κάποιου είδους στόμφο), αλλά και προσωπική (και όχι κάποιο δημόσιο διάγγελμα), μπορεί να διακρίνει κανείς, ότι ο Γρηγόριος θεωρεί ως χρέος του: Να μην μειωθούν τα «ελέη» των «αήττητων» Τούρκων προς τους Έλληνες καθ’ ουδένα τρόπο και να κρατά ειλικρινή και ανόθευτη τη χριστιανική ορθόδοξη πίστη (σαδακάτι). Οι δύο αυτές επιδιώξεις – αντιλαμβάνεται ο Πατριάρχης – συνδέονται άμεσα με την εκπλήρωση του «δουλικού του χρέους» με ενδιάμεσο εγγυητή, τον φαναριώτη αξιωματούχο. Κάθε παρεκτροπή από το «δουλικό χρέος» σημαίνει κίνδυνο για τα «ελέη προς το Γένος» και κίνδυνο για την στήριξη της πίστης. Αυτά στα 1797.

4) Ενόψει της γαλλικής επέκτασης στα Ιόνια νησιά και της σύμπτυξης συμμαχίας μεταξύ της Αγγλίας, της Ρωσίας και της Τουρκίας, ο Πατριάρχης στέλνει στα 1797 εγκύκλιο προς τους Επτανήσιους, στην οποία καλεί το λαό να στραφεί εναντίον των Γάλλων και εγγυάται για λογαριασμό του Σουλτάνου, πως οι Επτανήσιοι «θα απολαύσουν της ελευθερίας και των αρχαίων προνομίων των» και πως θα έχουν δικαίωμα να διαλέξουν τη διοίκησή τους. Πράγματι, με την εκδίωξη των Γάλλων, τα νησιά αποκτούν για πρώτη φορά την αυτονομία τους και ιδρύεται η «Επτανήσιος Πολιτεία» υπό την προστασία της Ρωσίας και της Αγγλίας.

5) Σύμφωνα με τον λόγιο Κωνσταντίνο Κούμα (Ιστορία των ανθρωπίνων πράξεων τόμος 12), ο Γρηγόριος καθαιρέθηκε γιατί «υπερέβη τα όρια της προσταγής, όπως κατηχήση τους Έλληνας να μη προσέχουν τους Γάλλους της Αιγύπτου». Το παράκανε δηλαδή…

6) Επιβάλλει σφιχτό οικονομικό έλεγχο: Κόβει τις πληρωμένες «διακοπές» των επισκόπων στην Κωνσταντινούπολη και τους ξαποστέλνει πίσω στις επισκοπές τους: «Απέπεμψε δε και τους εν Κωνστανινουπόλει ενδημούντας Αρχιερείς έκαστον εις την εαυτού πνευματικήν Ποίμνην, ολίγους τινάς κρατήσας παρ’ αυτώ τους ασθενεστέρους. Αλλά τούτο το έργον εφάνη εις τινας και δεσποτικόν και τυραννικόν – όθεν και επέσυρε καθ’ εαυτού την αγανάκτησιν των εγκρίτων Αρχιερέων, οίτινες διέτριβον εις την Κωνσταντινούπολιν, ως μέλη της Συνόδου, πλην και άλλως αγαπώντες πάρα πολύν την άνετον και πολυτελή της Κωνσταντινουπόλεως διαγωγήν, έχοντες Επιτρόπους εις τας εαυτών Επισκοπάς και συνάγοντες τας ετησίους προσόδους» (Ζαχαρίας Μαθάς Επίσκοπος Θήρας: Κατάλογος Ιστορικός των πρώτων επισκόπων και των εφεξής Πατριαρχών της εν Κωνσταντινουπόλει Αγίας και Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας – Αθήναι 1884).

7) Για τον χαρακτήρα του Γρηγορίου, μιλά ο Κούμας: «Όλοι οι Σμυρναίοι (σ.σ. ο Γρηγόριος ήταν Μητροπολίτης Σμύρνης πριν γίνει Πατριάρχης) ομολογούσιν ομοφώνως ότι ήτο σεμνός το ήθος, λιτός την δίαιταν, ταπεινός την στολήν, ζηλωτής της πίστεως, δραστηριώτατος εις όλα τα έργα του. Ήτο όμως άκαμπτος εις τας ιδέας του και δεν του έμελε δια κανέν εναντίον όταν απεφάσιζε τίποτε. (…) Εκ της πεισμονής του ταύτης, κατήντησεν η Σμύρνη όλη μίαν φοράν, εις στάσιν τοιαύτην, ώστε εκινδύνευε να γείνη εναντίον του κοινή επανάστασις. Τότε εγνώρισεν ο Γρηγόριος ότι δεν προχωρεί ο σκοπός του και καταβάς εις την εκκλησίαν, εζήτησε γονυπετής από τον λαόν συγγνώμην και ούτως αποκατέστησε την ησυχίαν»

Αδιαμφισβήτητα, ο Γρηγόριος έχασε το θρόνο, τόσο διότι ενόχλησε με τον αντι-γαλλικό του ζήλο τους γαλλίζοντες φαναριώτες, όσο και διότι ενόχλησε με τα αυστηρά του μέτρα, τους καταχραστές επισκόπους.

8) Ο Γρηγόριος ανεβαίνει στο θρόνο υπό την προστασία του ηγεμόνα της Βλαχίας, Κωνσταντίνου Χατζερή και τον χάνει μετά το θάνατο του προστάτη του: «Μετ’ ολίγον δε, αποθνήσκει και ο ισχυρός του Γρηγορίου προστάτης, Κωνσταντίνος Χαντζερής, ο Ηγεμών της Βλαχίας. Και λοιπόν, μείνας απροστάτευτος ο Γρηγόριος, εκπίπτει της Πατριαρχείας, διευθύνας αυτήν έτος εν και μήνας έξι και εξωρίσθη εις τον Άθωνα. Αντ’ αυτού δε πάλιν, προσεκλήθη ο εκεί διατρίβων εξόριστος και προστατευόμενος υπό του Υψηλάντου, Νεόφυτος Ζ’». Ο Νεόφυτος είχε χρηματίσει Πατριάρχης την περίοδο 1789-1794 και, σύμφωνα με τον Μ. Γεδεών («Πατριαρχικοί Πίνακες» Κωνσταντινούπολις 1885-90) «ήν άνθρωπος τυραννικός, φιλοχρήματος εις άκρον».

ΟΙ «ΡΩΣΙΖΟΝΤΕΣ» (ΥΨΗΛΑΝΤΗΔΕΣ, ΜΟΥΡΟΥΖΗΔΕΣ) ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ:

Γράφει ο Φιλήμων: «Το 1799, η Ρωσσία καταλαμβάνει στρατιωτικώς την Επτάνησον, κηρυχθείσαν Ελευθέραν Δημοκρατίαν, ενώ παραδίδεται πολιτικώς εις την προστασίαν της Οθωμανικής Πόρτας. Της λυκοφιλίας αυτής τα αποτελέσματα εξηγούνται μετ’ ου πολύ. Οι Ρώσσοι, ως ισχυρότεροι, δίδουν εις αυτήν και νόμους, καταφρονούντες το δικαίωμα των Τούρκων, ως αδυνάτων. Έχει τις μ’ όλον τούτο να παρατηρήση το ασυμβίβαστον της συνδιαμονής των Ρώσσων και των Τούρκων, ενώ οι δεύτεροι εξώκειλον δια την βαρβαρότητά των εις πολλάς εναντίον των κατοίκων καταχρήσεις και φόνους ακόμη. Κολακεύουν οι Ρώσσοι τους Έλληνας, συνιστώντες υπό την υπηρεσίαν των και σώματα ελληνικά δια μέλλοντας σκοπούς. Συγχρόνως αναβαίνουσι τους θρόνους, της μεν Δακίας ο Κωνσταντίνος Υψηλάντης και ο Αλέξανδρος Μουρούζης, της δε Μεγάλης Εκκλησίας ο Γρηγόριος, όλοι ρωσσίζοντες. Εις χειρόγραφον ημερολόγιον του 1800, είδομεν συμφωνίαν τινα, μεταξύ των τριών τούτων περί της επαναστάσεως της Ελλάδος δια του κινήματος της Σερβίας. Δι’ αυτής δε, καθώς και δια των άλλων γειτόνων επαρχιών, να ενεργηθή η κατάσχεσις του Αίμου και τοιουτοτρόπως να εξαπλωθή ο πόλεμος μέχρι της Θεσσαλίας και της Πελοποννήσου. Το σχέδιον τούτο, αν υπήρξε, θεωρείται καθ’ υπαγόρευσιν ξένην, αποτεινομένην εις το μέτρον του να ενεργηθή δια των ανωτέρω ατόμων, ό,τι επεθύμησεν ο Ναπολέων δια του Ρήγα, αλλ’ απέτυχε...»

ΣΧΟΛΙΟ: Εδώ ο Φιλήμων, μπερδεύει λιγάκι τις ημερομηνίες, καθώς εμφανίζει τον Γρηγόριο να ανεβαίνει στο θρόνο μετά το 1799. Εκεί όμως, που μπορούμε να σταθούμε, είναι ότι ο Φιλήμων, με μεγίστη προσοχή, παραθέτει μια ένδειξη συνεννόησης του Γρηγορίου του Ε’ με τον Κωνσταντίνο Υψηλάντη για ένα Κίνημα αντίστοιχο με εκείνο που έμελε να ακολουθήσει ο Αλέξανδρος Υψηλάντης αργότερα. Καθώς ο Φιλήμων δεν βάζει το χέρι του στη φωτιά για την κυριότητα ή αυθεντικότητα του ημερολογίου, δεν βλέπω γιατί να το βάλουμε εμείς. Ας κρατήσουμε όμως, ένα στοιχείο: Ότι ο Γρηγόριος ανήλθε στο θρόνο ως «ρωσίζων» και βρισκόταν σε συνεννόηση με τον Κωνσταντίνο Υψηλάντη (παρότι ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, ο πατέρας του δεύτερου, στήριξε τελικά, τον διάδοχό του).

ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΗ ΘΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ:

Στα 1799, τον θρόνο αναλαμβάνει ο Νεόφυτος Ζ’, με τη στήριξη της «ρωσίζουσας» φατρίας, ο οποίος κρατά το Πατριαρχείο για 2,5 έτη. Ο Νεόφυτος πρωτοπορεί, εγκρίνοντας την μετάφραση των ιερών Κανόνων στην καθομιλουμένη. Διαμάχες του ωστόσο, με τον Μητροπολίτη Δέρκων, Μακάριο τον Βυζάντιο (τον οποίον προστάτευε ο γαλλίζων, Αλέξανδρος Σούτσος) τον οδηγούν σε εξορία – και έτσι στο θρόνο ανεβαίνει ο Καλλίνικος ο Ε’.

Ο Καλλίνικος Ε’, αναλαμβάνει τον θρόνο στα 1801 με τη στήριξη της ρωσίζουσας φατρίας. Επί πατριαρχίας του, ιδρύεται στην Προύσα ελληνικό νοσοκομείο, ειδικευόμενο στους προσβληθέντες από την επιδημία της πανώλης (κάτι σαν το σημερινό λοιμωδών). Ο ίδιος Πατριάρχης, υπογράφει και τον αφορισμό της μοραΐτικης κλεφτουριάς. Ωστόσο, μετά από έξι περίπου χρόνια, στα πράγματα έρχεται η γαλλική φατρία και ο Καλλίνικος χάνει τη θέση του: «Επειδή δε τότε, δια των Γαλλικών πραγμάτων την δύναμιν οι γαλλίζοντες Φαναριώται και μάλιστα οι Σούτσοι ίσχυσαν περισσότερον παρά τους ρωσσίζοντας Υψηλάντας και Μουρούζας, τους προστάτας της Πατριαρχείας του Καλλινίκου, ηνάγκασαν τον Καλλίνικον και έδωκεν παραίτησιν μετά πενταετή Πατριαρχείαν. Ενήργησαν δε, να προσκληθή πάλιν από του Άθωνος ο Γρηγόριος ο Ε’» (Τα στοιχεία από το προαναφερθέν σύγγραμμα του Ζαχαρία Μαθά).

Γράφει ο Κωνσταντίνος Κούμας για τις πολιτικές φατρίες του Φαναρίου: «Αφού εκλείσθη η ειρήνη με την Γαλλίαν (1801), εφάνησαν εις το Τουρκικόν Διβάνιον, δύω φατρίαι, μία Ρωσαγγλική και άλλη Γαλλική. Δύω περιστάσεις εμεγάλυναν πολύ την δευτέραν. Διότι, μετά τον θάνατον του Αυτοκράτωρος της Ρωσσίας Παύλου, του καθιδρυτού της επτανήσου πολιτείας, οι Ρώσοι ήρχισαν να ισχύωσιν εκεί ως κυριάρχαι και να μην γίνεται πλέον λόγος περί της προστάτιδος Οθωμανικής αυλής. Έπειτα (1803) απεστάτησαν οι Σέρβοι – και οι Τούρκοι υπέλαβαν κινήτριαν της αποστασίας την Ρωσικήν αυλήν. Οι Ρωσίζοντες εκ του τουρκικού βουλευτηρίου, εκ των οποίων ήσαν και οι δύω Χριστιανοί ηγεμόνες, της μεν Βλαχίας Κωνσταντίνος Υψηλάντης, της δε Μολδαυίας, Αλέξανδρος Μουρούζης, εδικαιολόγουν το σύστημά των με τούτο: ότι επειδή η Ρωσία είναι και μεγάλη και αμέσως γειτονική της Οθωμανικής αυλής δύναμις, πρέπει να προκρίνεται η φιλία της παρά της μακράν απεχούσης Γαλλίας. Ούτοι εκράτουν με τον τρόπον τούτον την ισορροπίαν προς τους Γαλλιστάς, ικανόν χρόνον.

quote:

---

Πηγή Bartimaeus (Στρατηγός Μακρυγιάννης): Ο μακαρίτης ο Ναπολέων ο αυτοκράτορας της Γαλλίας, το καύκημα του κόσμου, διά μέσον του πρέσβυ του τότε Σεμπαστιάνη γράφει του Πατριάρχη εις Κωσταντινόπολη και του λέγει να στείλη να κατήχηση παντού τους χριστιανούς, να είναι ετοιμασμένοι, κι' όταν να είναι καιρός οπού θα κινηθή, να χτυπήσουν κι' αυτείνοι και είναι δικό τους από Κωσταντινόπολη και κάτου, Γουργαριά, Σερβία, Θεσσαλομακεδονία, Ντουράτζο, Αυλώνα και ολόγυρα αυτά τα μέρη, Ρούμελη, Πελο¬πόννησο και τα νησιά. Του αποκρίθη ο Πατριάρχης ότι ξακολουθεί από καιρό ό,τι του γράφει. Κι' έστειλε και κατηχούσαν. Η κακή τύ¬χη, απότυχε ο μακαρίτης ο Ναπολέων και νεκρώσανε κι' αυτά. Αυ¬τό το σκέδιον το ήξερε κι' ο Καποδίστριας από τον Πατριάρχη.»

---

Edited by - Trainman on 16/05/2007 13:26:17

Β) Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΘΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ Ε’ (18/10/1806 – 10/9/1808) ΠΛΑΙ ΣΤΟΥΣ «ΓΑΛΛΙΖΟΝΤΕΣ»:

Ο Γρηγόριος επανέρχεται λοιπόν πανηγυρικά στο θρόνο, αυτή τη φορά ως άνθρωπος της γαλλικής φατρίας:

Συνεχίζει ο Κούμας για τη δεύτερη θητεία του Γρηγορίου: "Από των Ιβήρων λοιπόν του μοναστηρίου, επροσκαλέσθη το δεύτερον εις την Πατριαρχείαν Γρηγόριος ο Ε’. Με όλην την ιδιοτροπίαν του, εσυνείθιζεν ο ανήρ να συμμορφόνηται με τας γνώμας εκείνων των δυνατών, οι οποίοι υπερέβαιναν την ιδικήν του δύναμιν. Ευρήκε τότε τους Φαναριώτας ηρεθισμένους από το παράδειγμα του φιλομούσου Δημητρίου Μουρούζη και δια τούτο επαινούντας και προστατεύοντας την παιδείαν. Ο Γρηγόριος ευθύς εξέδωκε (Σεπτέμβριος 1807) εγκύκλιον επιστολήν προς όλους τους Χριστιανούς συνιστών την μάθησιν, ως έργον θεάρεστον και παρακινών όλους να κτίσωσιν ήνα βελτιώσωσι τα σχολεία των, κατά το παράδειγμα των εν Κωνσταντινουπόλει φιλοχρίστων και φιλομούσων αρχόντων. Οι λόγιοι επήνεσαν τον ζήλον του Πατριάρχου και επρόσμεναν απ’ αυτού και έργα σύμφωνα των λόγων του. Δεν παρήλθεν όμως πολύς καιρός και η Κωνσταντινούπολις κατεταράχθη από τον ερχομόν του Αγγλικού στόλου".

ΣΧΟΛΙΟ: Βλέπουμε εδώ, την περιρέουσα ατμόσφαιρα που πλαισιώνει την εκπαιδευτική προσπάθεια του Γρηγορίου - όπως την ανέπτυξα εκτενώς στις σελίδες 12, 13 και 14 του παρόντος thread – με κορυφαία ίσως στιγμή, την έκδοση του εκπαιδευτικού συγγράμματος ιστορίας, για τη χρήση του στα ελληνικά σχολεία (σελ. 14). Πρόκειται για την ίδια δραστηριότητα που επαίνεσε ο Κοραής (όπως έδειξα στη σελίδα 13), αλλά και ο «Λόγιος Ερμής» του Άνθιμου Γαζή. Ο Κούμας βεβαίως, παρότι συνεργάσθηκε με τον Γρηγόριο για την άνθιση του Προτύπου Φιλολογικού Γυμνασίου της Σμύρνης, αφήνει να εννοηθεί ότι οι πρωτοβουλίες δεν ανήκουν στον ίδιο και πως ο Πατριάρχης απλώς συμμορφώθηκε προς τις άνωθεν υποδείξεις. Γενικά, όπως θα δούμε και στη συνέχεια, ο Κούμας δεν τρέφει καθόλου καλά αισθήματα για τον Γρηγόριο – αλλά την αιτία, δεν την εξηγεί.

Πέραν του εκπαιδευτικού έργου του Γρηγορίου, αξίζει να αναφερθεί και η εγκύκλιος που εξέδωσε κατά των Κολυβάδων, ενός κινήματος χριστιανορθόδοξων ζηλωτών, του οποίου την απαρχή, την απαντάμε στον Αθανάσιο τον Πάριο (πρώην φίλο και συνεργάτη του Γρηγορίου). Ας συνεχίσουμε όμως…

…κι ας δούμε τι αναφέρει ο Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», για την περίοδο αυτή:

«Κατά Απρίλιον του 1805, συνεκροτήθη νέα ευρωπαϊκή συμμαχία μεταξύ Αγγλίας, Αυστρίας, Ρωσίας και Σουηδίας, κατά του Ναπολέοντος Βοναπάρτου, όστις εν τω μεταξύ είχεν αναγορευθεί αυτοκράτωρ των Γάλλων. Εντεύθεν, η δύναμις εκείνη ήτις ουδέποτε ανεδείχθη πολεμία του οσμανικού κράτους και ήτο η ειλικρινεστέρα πρόμαχος της ακεραιότητος αυτού, η Αγγλία, εγένετο σύμμαχος της Ρωσίας, η δε Υψηλή Πύλη περιέστη εις δεινήν αμηχανίαν. Ουδετέρα δεν ήτο δυνατόν να μείνη, διότι η μεν Γαλλία εζήτει να την προσελκύση εις τους πλοκάμους εαυτής, οι δε σύμμαχοι δεν έμελλον να ανεχθώσι τοιούτι τι. Ώστε η Υψηλή Πύλη, ή έπρεπε να υποκύψη εις την επιρροήν αυτών, μεταξύ των οποίων πρωτεύουσαν επείχε τάξιν ο ασπονδότερος αυτής πολέμιος (σ.σ. η Ρωσία), ή έπρεπε να συνταχθή μετά του Ναπολέοντος, όστις προ ολίγου έτι, είχεν αποδείξει ότι δεν εδίσταζε να την ακρωτηριάση. Ένεκα των περιπλοκών τούτων, παρήχθησαν εν των Διβανίω, δύο πολιτικαί μερίδες, η μεν ρωσαγλική, η δε γαλλική. Και οι μεν γαλλίζοντες, εν οις συνετάσσοντο εκ των Ελλήνων οι Σούτσοι και οι Καλλιμάχαι, ηγωνίζοντο να παρασύρωσι την Πύλην εις την μετά του νέου αυτοκράτορος συμμαχίαν, προτείνοντες τον λόγον των αρχαίων κατακτητικών της Ρωσίας βουλευμάτων. Οι δε ρωσίζοντες, ως επρώτευον ο της Βλαχίας ηγεμών, Κωνσταντίνος Υψηλάντης και της Μολδαυίας Αλέξανδρος Μουρούζης, ηξίουν ότι προκριτωτέρα είναι η προς την γείτονα Ρωσίαν φιλία της προς την πόρρω απέχουσαν Γαλλίαν. Ούτε δε αμφεταλαντεύοντο τα πράγματα, ότε ο εν Κωνσταντινουπόλει ρέκτης της Γαλλίας πρέσβυς στρατηγός Σεβαστιάνης κατόρθωσε να επιτύχη την καθαίρεσιν των δύο εκείνων ηγεμόνων, ο μεν Υψηλάντης μετά των οικείων κατέφυγεν εις την Ρωσίαν, ο δε ήτον ενοχοποιηθείς Μουρούζης επέστρεψεν εις Κωνσταντινούπολιν.

Αλλά τότε τα ρωσικά στρατεύματα ενέβαλον αμέσως εις την Μολδαυίαν κατά Οκτώβριον 1806. Η Πύλη, πιεζομένη υπό των απειλών του πρέσβεως της Αγγλίας, αγωνιζομένου αδιαλείπτως ν’ αποσπάση αυτήν από της μετά του Ναπολέοντος συμμαχίας, κατ’ αρχάς αποκατέστησε τον Υψηλάντην και τον Μουρούζην. Μικρόν όμως έπειτα, παροξυνθείσα υπό των εν Σερβία και αλλαχού ρωσικών ενεργειών και ενθαρρυνθείσα υπό των νέων εν Ευρώπη κατορθωμάτων του Ναπολέοντος, εκήρυξε τη 30η Δεκεμβρίου, πόλεμον κατά της Ρωσίας και συνέλαβε και μετά δεινάς βασάνους, εθανάτωσε τον γέροντα Αλέξανδρον Υψηλάντην, πατέρα του εις Ρωσίαν καταφυγόντος Κωνσταντίνου. Τούτου γενομένου, η Αγγλία περιέστη εις την ανάγκην να μεταχειρισθή και αυτήν την βίαν ίνα αποσπάση μεν την Τουρκίαν από της γαλλικής συμμαχίας, προλάβη δε, τον ρωσοτουρκικόν πόλεμον, ον ευλόγως υπελάμβανεν απειλούντα αυτήν την ύπαρξιν του οσμανικού κράτους.

quote:

---

Scwhabe: Το 1805 ήδη, όταν οι Άγγλοι απειλούσαν την Κωνσταντινούπολη (και άρα θα έδινα βήμα στους Έλληνες!), ο συνεργάτης των Τούρκων Γρηγόριος ΜΙΣΘΩΣΕ 3.000 ΕΡΓΑΤΕΣ ΚΑΙ «..Μέτεσχε μετά ζήλου των οχυρωματικών έργων, ορύσσων ο ίδιος ιδίοις χερσί ώστε να επισύρει και αυτού του Σουλτάνου την ευμενή προσοχή»!!

---

quote:

---

Trainman:
2) Είναι αστείο (κατά την γνώμη μου πάντα), να υποστηρίζει κανείς ότι ο όποιος Πατριάρχης θα ήταν σε θέση να λάβει αποφάσεις ενάντιες σε κείνες του έλληνα Μεγάλου Διερμηνέα της Πύλης, του Μεγάλου Δραγουμάνου του Στόλου, ή του ίδιου του προστάτη του, που θα μπορούσε να είναι κάποιος από τους ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας.

---

quote:

---

Bartimaeus: Απ' όσα πάντως - πολύ εύστοχα και τεκμηριωμένα - παρουσίασες, διαφαίνεται πως υπήρχε εναλλακτικός δρόμος για τον Πατριάρχη: να δείξει την εύνοιά του σε κείνη τη Φαναριώτικη μερίδα, που ο ίδιος έκρινε πως εξυπηρετούσε θετικότερα το γενικό συμφέρον του Γένους, με πρώτη όμως προτεραιότητα πάντα την αποτροπή της γενοκτονίας. Έτσι, τον βλέπουμε να μεταπηδά από τη ρωσόφιλη γραμμή των Υψηλάντηδων και των Μουρούζηδων στη γαλλόφιλη των Σούτσων και τ' ανάπαλιν (…)

Αλλά την επιστράτευση του διστακτικού - έως αρνητικού Έλληνα διπλωμάτη τότε, κι αργότερα Υπουργού Εξωτερικών του Τσάρου, είχε κάθε λόγο να την επιδιώξει, είτε μέσω της προσέγγισης του Καποδίστρια από τους Φιλικούς είτε μέσω αναφορών για τις κινήσεις και τα ανταλλάγματα που υποσχόταν το αντίπαλο δέος της Ρωσίας, η Γαλλία του Ναπολέοντα.

ΥΓ. Tον Κολοκοτρώνη - σε αντίθεση με τον συμπέθερό του! - σε καμία περίπτωση δεν τον θεωρώ δωσίλογο, όπως δεν θα καταλόγιζε κανείς, πιστεύω, δωσιλογισμό στο αρματολίκι. Αν και συνέβη και αυτό από τους ίδιους τους επαναστατημένους!... (βλ. Οδυσσέας Ανδρούτσος)

---

Υ.Γ.: Χαίρομαι που ανασκευάζεις τα όσα μέσα στον ρεβανσισμό σου καταλόγισες στον Κολοκοτρώνη. Αλήθεια, γιατί ήταν δωσίλογος ο Τζαβέλας;

Φίλε Αναγνώστη

Στην προηγούμενη σελίδα του thread, είδαμε τον Γρηγόριο να υπερασπίζεται την επαναστατική δραστηριότητα σε μια παράξενη επιστολή του τον Οκτώβριο του 1820 και να διαμηνύει στον μετέπειτα ήρωα της Επανάστασης, τον επίσκοπο Σαλώνων Ησαΐα πως «το Πάσχα του Σωτήρα είναι κοντά». Και τον Ιανουάριο του 1821, τον αφήσαμε μπροστά στην προδοσία της Φιλικής Εταιρείας από ένα μέλος της (θα δούμε αργότερα ποιο μέλος και γιατί) – προκειμένου να ασχοληθούμε με το έτερο σκέλος της ρωμαίικης ελίτ κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας: Τους Φαναριώτες.

Μιλώ για «ρωμαίικη ελίτ», αναγνωρίζοντας σ’ αυτήν τον οικουμενικό εκείνο ελληνισμό, ο οποίος – όπως έχω υποστηρίξει – ξεκινά με τον Μέγα Αλέξανδρο και συνεχίζεται την περίοδο της ρωμαιοκρατίας, της βυζαντινής αυτοκρατορίας και της τουρκοκρατίας. Έναν ελληνισμό που δεν σκοτίζεται για την γενετική καταγωγή, αλλά για την γλώσσα, τη θρησκεία, την ελληνική παιδεία – και, όπως γράφει ο δημοσιογράφος, απόγονος του ομώνυμου Φιλικού, Διονύσιος Ρώμας στα Κείμενα (Δοκίμια και Μελέτες – Αθήνα 1989) του…

«…δίπλα σε ένδοξα ελληνικά ονόματα με αυτοκρατορική απήχησι (Παλαιολόγοι, Καντακουζηνοί, Αργυρόπουλοι, Ραγκαβήδες, Κομνηνοί) και άλλα με ξεχωριστή βυζαντινή ακτινοβολία (Ράλληδες, Δισύπατοι, Μαμωνάδες (Νικούσιοι!), Μουζάλωνες του Γαβρά, Αποτυράδες κ.ά.) θα συναντήσουμε στο φαναριώτικο Rostrum, κάμποσα εξωελληνικά στοιχεία: Θ’ αναφέρω τους Αλβανούς Γκίκα, τους Βλάχους Στούρτζα, τους Μολδαβούς Καλλιμάχη, τους Ιταλούς Μάνο και Νέγρη, και τους Αρμένηδες Αριστάρχη. Τη Βουλγαρία αντιπροσωπεύουνε οι Βογορίδηδες και οι Λαχοβάρη. Όταν προσθέσουμε στους παραπάνω, τους Τραπεζούντιους Μουρούζη και Υψηλάντη, τους Ρωσσέτη, τους Μαυροκορδάτους, τους Σούτσους, τους Καρατζάδες, τους Ρίζους-Νερουλούς, τους Σταυράκογλου Μουσελίμηδες, Χυσόσκουλους, Δημάκηδες, Σκαναβήδες και κάτι ελάχιστους άλλους, εξαντλήσαμε το οικογενειακό δυναμικό της παντοδύναμης αυτής κάστας».

Αν είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κανείς στην Εκκλησία κάποιον διπλό ρόλο την περίοδο της σκλαβιάς, ακόμα δυσκολότερο είναι να αναγνωρίσει κανείς διπλό ρόλο στην συγκεκριμένη ελίτ, καθώς

• ως πολιτική ελίτ συνεργαζόταν απευθείας με τον Σουλτάνο για τη διαχείριση των υποθέσεων της Αυτοκρατορίας

• ως στρατιωτική ελίτ στελέχωνε μέχρι και ανώτατα αξιώματα του τουρκικού στρατού («Μεγάλοι Δραγουμάνοι του Στόλου») την ώρα που, σποραδικά έστω, οι Έλληνες προέβαιναν σε εξεγέρσεις στο Μοριά και τη Ρούμελη

• τα μέλη της ασχολούνταν με την αλληλοϋπονόμευση και την προστασία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την ίδια ώρα που οι φτωχοί ραγιάδες της Ελλάδας υπέφεραν τα δεινά της κατάκτησης.

Από την άλλη ωστόσο, διακρίνουμε στους Φαναριώτες μία αργή, σταδιακή αλλά και σταθερή ανάδυση στον κορμό της Αυτοκρατορίας, με επίβλεψη των εκπαιδευτικών και εκκλησιαστικών διαδικασιών, διεξαγωγή ευεργετικών για το Γένος διαπραγματεύσεων με τις ξένες δυνάμεις, γνωριμία με τις φιλελεύθερες και ρομαντικές ιδέες (αυτό είναι ένα κεφάλαιο που δεν πρόκειται να το αναπτύξω) – μια αθόρυβη εσωτερική τρώση του κορμού της Αυτοκρατορίας.

Με την ανάδειξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη στην ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας, το Φανάρι, για πρώτη φορά μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης και της Τραπεζούντας, περνά στην αντεπίθεση. Αυτό δεν γίνεται ευθύγραμμα, δεν γίνεται χωρίς εσωτερικούς κλυδωνισμούς, δεν γίνεται χωρίς εσωτερικό πόλεμο. Αλλά είναι γεγονός. Οι μυήσεις στην Μολδοβλαχία γίνονται αθρώες και στην Ελλάδα αποστέλλονται απόστολοι της Φιλικής, ο Θέμελης, ο Περραιβός και ο Δικαίος, για να προετοιμάσουν το επαναστατικό έδαφος και να διαβεβαιώσουν (ψευδώς όπως θα δούμε) πως όλα είναι έτοιμα για έναν πανεθνικό ένοπλο ξεσηκωμό με τη στήριξη της Ρωσίας.

Ας έχουμε όμως υπόψη μας και την γνώμη των τούρκων ιστορικών για την ελληνική-βυζαντινή αυτή ελίτ: Συμβουλεύομαι εκ νέου το σύγγραμμα του Νικηφόρου Μοσχόπουλου «Η ελληνική Επανάστασις κατά τους τούρκους ιστοριογράφους», όπου παρατίθενται – δυστυχώς περιφραστικά – τα γραφόμενα του κορυφαίου οθωμανού ιστοριογράφου, του Αχμέτ Ντζεβντέτ Πασά στο δωδεκάτομο έργο του «Γεγονότα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας»:

Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΑΝΑΡΙΩΤΕΣ:

«ΑΓΝΩΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΔΟΤΕΣ»

«…Ο Δζεβδέτ πασάς κατηγορεί μεν τους Φαναριώτας και τους Έλληνας εν γένει επί αγνωμοσύνη, ευρίσκει όμως φυσικόν το ότι οι Έλληνες είχον διάφορα ιδεώδη και μέμφεται τους τότε κυβερνώντας της Τουρκίας ως παραμελήσαντας το καθήκον, του να διδάξουν εις τους Έλληνας την τουρκικήν γλώσσαν και φιλολογίαν, να συνηθίσουν αυτούς εις τα «ωραία μουσουλμανικά ήθη και έθιμα», να εμπνεύσουν εις αυτούς την προς το κυρίαρχον έθνος αγάπην και ενισχύσουν δια του τρόπου τούτου τους μεταξύ αρχόντων και αρχομένων δεσμούς. Οι Έλληνες λέγει, έζων εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εις ιδιαίτερον δι’ αυτούς κόσμον, ως είδος ξενιζομένων μεταξύ των μουσουλμάνων, θεωρούντες και οι ίδιοι τούτους ως ξένους εις τα μέρη όπου ήσαν συμπαγείς».

«…Οι τελευταίοι (σ.σ. οι τούρκοι ιστορικοί Ρασίτ, Βασίφ και άλλοι), δεν παραλείπουν να κακίζουν τους Φαναριώτας και προ πάντων τον Αλέξανδρον Υψηλάντην (τον οποίον ο Δζεβδέτ ονομάζει «ελαφρόμυαλον»), τον Ν. Μουρούζην, τον Μιχαήλ Σούτσον και άλλους, χαρακτηρίζοντες αυτούς ως «προδότας» και αγνώμονας…»

Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥΣ ΑΠΟ ΑΝΑΓΚΗ

«Αρχικώς οι Τούρκοι εστερούντο διοικητικών στελεχών, μη έχοντες προσωπικόν ικανόν να διεξάγη τας υποθέσεις της κεντρικής διοικήσεως. Ως εκ τούτου, ο Μωάμεθ ο Πορθητής, περιεστοιχίσθη από Έλληνας ιδιαιτέρους γραμματείς και τούτο εξηγεί διατί μέχρι του σουλτάνου Σουλεϋμάν Α’ εις την ελληνικήν γλώσσαν συνετάσσοντο και απεστέλλοντο εις τον προορισμόν των όλα τα διπλωματικά έγγραφα, η μετά ξένων κρατών αλληλογραφία και αι συνθήκαι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας…»

ΟΙ ΦΑΝΑΡΙΩΤΕΣ ΕΝΙΣΧΥΟΥΝ ΤΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ…

«…αι ηγεμονίαι της Βλαχίας και Μολδαυίας, αν και κατοικύμεναι υπό λαού μη ανήκοντος εις την ελληνικήν φυλήν, κατήντησε να γίνουν κτήμα των Φαναριωτών, διότι οι κάτοικοι αυτών, όντες ορθόδοξοι, εξηρτώντο εκ του Πατριαρχείου, το οποίον ετήρει τότε τα ληξιαρχικά βιβλία όλων των χριστιανών, μεταξύ των οποίων περιελαμβάνοντο ως ορθόδοξοι, και οι Μαυροβούνιοι και οι Σέρβοι, αν και ανήκοντες εις την σλαβικήν φυλήν. Ούτοι υπήγοντο εις τα Πατριαρχεία Ιπεκίου και Αχρίδος (σ.σ. για εμάς, οι θρησκευτικοί αυτοί αρχηγοί ήσαν αρχιεπίσκοποι και όχι πατριάρχες). Αλλά το 1726, κατ’ αίτησιν του Οικουμενικού Πατριαρχείου και χάρις εις τας προσπαθείας του τότε Μεγάλου Διερμηνέως Ιωάννου Υψηλάντου, τα δύο ταύτα Πατριαρχεία κατηργήθησαν και οι εκ τούτου εξαρτώμενοι ορθόδοξοι υπήχθησαν εις το ελληνικόν Πατριαρχείον Κωνσταντινουπόλεως, του οποίοι η επιρροή επεξετάθη (…) Και ενόσω μεν η τουρκική κυβέρνησις είχεν εμπιστοσύνην εις τους Έλληνας Μεγάλους Διερμηνείς και εις το Πατριαρχείον, δεν έπαυε να ικανοποιή τας τοιαύτας ενεργείας των. .

…ΚΑΙ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

Οι Υψηλάνται όμως, όντες άλλοτες μεν Μεγάλοι Διερμηνείς, άλλοτε δε Ηγεμόνες της Βλαχίας, ή της Μολδαβίας, και τυχόντες τόσων και τόσων ευνοιών εκ μέρους της τουρκικής κυβερνήσεως, έτρεφον από τότε το παράβολον σχέδιον του να συνενώσουν υπό εν κέντρον όλους τους ορθοδόξους. Ούτως ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και ο Κωνσταντίνος Υψηλάντης, διατελέσαντες εφ’ ικανόν ηγεμόνες της Βλαχίας και της Μολδαβίας, εξηκολούθησαν βαδίζοντες εις την οδόν της «προδοσίας», προσπαθήσαντες να εφελκύσουν την προσοχήν των ευρωπαϊκών Δυνάμεων επί των Ελλήνων της Τουρκίας, οι οποίοι κατεπιέζοντο δήθεν υπό την τουρκικήν κακοδιοίκησιν. Τοιούτοι τινες αρχηγοί των Ελλήνων, προσεπάθησαν να τύχουν της βοηθείας και της Γαλλίας προς εκτοπισμόν των μουσουλμάνων εκ της Ευρωπαϊκής Τουρκίας, ούτως ώστε οι εχθροί της Πύλης από τότε ανέμενον την εξέγερσιν των Ελλήνων. (σ.σ. αντιπαρέβαλε φίλε αναγνώστη τα παραπάνω με τη Χάρτα του Ρήγα Φεραίου και τα κατ’ αυτόν όρια της Ελλάδας).

Ο Δζεβδέτ μάλιστα, παρατηρεί ότι σκοπός της Εταιρείας δεν ήτο η παλινόρθωσις της αρχαίας Ελλάδος, των αρχαίων Αθηνών και της αρχαίας Σπάρτης, αλλά πολύ ευρύτερος, δηλαδή η ίδρυσις κράτους έχοντος πρωτεύουσαν την Κωνσταντινούπολιν και περιλαμβάνοντος άπαντας τους εις το Πατριαρχείον υπαγομένους Ρωμηούς, προσθέτει: «Τόσον ευρεία φαντασία μόνον ες τους Ρωμηούς ευρίσκεται. Άλλα έθνη δεν τρέφουν τα πνεύματά των με τοιαύτας φαντασιοπληξίας».

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΡΕΦΟΝΤΑΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΟΥΣ:

«…Κατά τη διάρκεια του πολέμου τούτου (σ.σ. του ρωσοτουρκικού πολέμου που οδήγησε στην υπογραφή της Συνθήκης του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή), οι ραγιάδες του Μωρέως και των Νήσων, εις εν σημείον του αρχηγού του εις την Μεσόγειον εισπλεύσαντος ρωσικού στόλου της Βαλτικής, έκλιναν προς την Ρωσίαν (…) Αλλά μετά την αποχώρησιν του ρωσικού στόλου οι αντάρται κατενικήθηκαν. Η επανάστασις αύτη απέτυχε και οι Έλληνες αντελήφθησαν ότι δεν ήτο δυνατόν να πραγματοποιηθή το σχέδιόν των, αν δεν διεδίδοντο προηγουμένως μεταξύ αυτών τα γράμματα και οι τέχναι. Έκτοτε ήρχισαν να ασχολούνται με την ανάπτυξιν της ναυτιλίας, την απόκτησιν πλούτου και την διάδοσιν της παιδείας, όπως προσπαρασκευάσουν ούτω και τα πνεύματα δια την εξέγερσιν του έθνους των. (σ.σ. αντιπαράβαλλε φίλε αναγνώστη την παράγραφο αυτή, την εκτενή αναφορά μου στην εκπαιδευτική προσπάθεια του Γρηγορίου Ε’ αλλά και άλλων ιεραρχών και φαναριωτών στις σελίδες 12,13 και 14 – και ιδιαιτέρως στην μικρή μου μονογραφία για τον Διονύσιο Καλλιάρχη με τίτλο «Η «ΘΕΟΘΕΝ ΤΥΡΑΝΝΙΑ» ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ» στη σελίδα 13)

Ο ΑΡΧΙΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΤΟΥ ΔΙΒΑΝΙΟΥ ΧΑΛΕΤ ΕΦΕΝΤΗΣ ΕΞΑΠΑΤΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΑΝΑΡΙΩΤΕΣ ΠΟΥ ΤΟΝ ΔΩΡΟΔΟΚΟΥΣΑΝ

«Ο Χαλέτ εφέντης, γράφει ο Δζεβδέτ (τόμος ΙΑ’ σελ.94), εξυπηρετών τους Φαναριώτας, εξηπατάτο υπό τούτων και άλλως τε δεν συνέφερεν εις αυτόν να μη εξαπατάται. Διότι κατέστησε το αξίωμα του βοεβόδα (ηγεμόνος Βλαχίας και Μολδαυίας) και του Μεγάλου Διερμηνέως «γεδίκι» (προσοδοφόρον κτήμα) του, διορίζων εκείνους εκ των Φαναριωτών τους οποίους ήθελεν αυτός, αρμέγων τους ηγεμόνας ως άλλας γαλακτοφόρους αγελάδας. Με το δια των μέσων τούτων συλλεγόμενον χρήμα, ο Χαλέτ επλήρωνε τους ισχύοντας αξιωματικούς των γενιτσάρων και προσεπάθει να διατηρήση την θέσιν του δια τοιούτων ραδιουργιών». (σ.σ. ο αρχιγραμματέας του Διβανίου, ήταν κάτι σαν γ.γ. του υπουργικού συμβουλίου).

Ο ΧΑΛΕΤ ΠΕΡΙΟΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΕΚΛΟΓΗ Μ. ΔΙΕΡΜΗΝΕΑ ΚΑΙ ΗΓΕΜΟΝΩΝ ΣΕ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΦΑΝΑΡΙΩΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ

«Ο Χαλέτ εφέντης (…) προέβη μάλιστα μέχρι του να προκαλέση τον Ιανουάριον του 1817, την έκδοσιν βεζυρικής διαταγής, κατά την οποίαν η εκλογή ηγεμόνων Βλαχίας και Μολδαυίας, περιωρίζετο μεταξύ τεσσάρων φαναριωτικών οικογενειών, ούτως ώστε, όσοι εκ των Φαναριωτών δεν ανήκον εις αυτάς απεκλείοντο. Επειδή δε, προηγούντο κατά κανόνα οι κατέχοντες την θέσιν Μεγάλου Διερμηνέως, το αποτέλεσμα ήτο, ότι και η θέσις αυτή εκλείετο εις τους άλλους Φαναριώτας. Αι τέσσαρες οικογένειαι ήσαν οι Μουρούζαι, οι Καλλιμάχαι και οι δύο κλάδοι της οικογενείας των Σούτσων της οποίας δ΄δει την γενεαλογίαν και το οικογενειακόν δένδρον, αναφέρων ότι ο πρώτος Σούτσος, ο Διαμαντάκης ήτο γαλακτοπώλης, προς τοις άλλοις δε και ότι ο Μέγας Διερμηνεύς και μέγας λογοθέτης (του Οικουμενικού Πατριαρχείου) Νικόλαος Σούτσος και ο επίσης Μέγας Διερμηνεύς Αλέξανδρος Σούτσος εκαρατομήθησαν, ο πρώτος το 1769 και ο δεύτερος το 1807.

ΟΙ ΦΑΝΑΡΙΩΤΕΣ ΠΛΑΙΣΙΩΝΟΥΝ ΤΟΥΣ ΦΙΛΙΚΟΥΣ

«Συνεπεία του τοιούτου περιορισμού, οι εις τας άλλας φαναριωτικάς οικογενείας ανήκοντες νέοι, βλέποντες εαυτούς αποκλειομένους από τα ανώτερα αυτά αξιώματα, προσεχώρουν εις την επαναστατικήν κίνησιν, εξυπηρετούντες την Φιλικήν Εταιρείαν και επιδιδόμενοι, ως λέγει ο ιστοριογράφος Σανί-ζαντέ, εις διαφόρους «σατανικάς μηχανορραφίας», ως αποδεικνύει και η περίπτωσης του Αλεξάνδρου Χαντζερή, πρώην ηγεμόνος της Μολδαβίας, συγγραφέως του διασήμου λεξικού (σ.σ. πρόκειται περί του τριτόμου αραβο-περσο-τουρκικού λεξικού εκδοθέντος εν Μόσχα το 1844 και το οποίον έτυχε του επαίνου της Γαλλικής Ακαδημίας). Ούτος, αποκλεισθείς και αυτός του ηγεμονικού αξιώματος, ειργάσθη πολύ κατά της Τουρκίας, ως και ο ανεψιός του, επίσης πεπαιδευμένος και γλωσσομαθής, διατελέσας ιδιαίτερος γραμματεύς του Αλή Πασά των Ιωαννίνων».

ΣΧΟΛΙΟ: Οι πληροφορίες που μας δίνει ο τούρκος ιστοριογράφος Ντζεβντέτ Πασάς, είναι πολύτιμες και εξαιρετικά πολύτιμες αποδεικνύονται και αυτές που θα δούμε στη συνέχεια. Ο Ντζεβντέτ καταγράφει τις ενέργειες των Φαναριωτών, τις οποίες ωστόσο ο ίδιος θεωρεί αποτέλεσμα «παρεξήγησης» και λανθασμένων κινήσεων εκ μέρους της τουρκικής κυβέρνησης, η οποία (με τι πολιτισμική ισχύ άραγε) θα μπορούσε κατά τη γνώμη του να απορροφήσει τους Έλληνες στον οθωμανικό πολιτισμό. Εξαιρετικά αφελή θεωρώ την θέση του οθωμανού ιστορικού, ότι η πλαισίωση της Φιλικής Εταιρείας από την ρωμαίικη ελίτ έγινε για λόγους…αντεκδίκησης, τη στιγμή που μυημένος στην Φιλική, ήταν και ο ίδιος ο Μιχαήλ Σούτσος (Βόδας) που ήταν ευνοημένος από την τελευταία κατανομή των αξιωμάτων. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, παρέθεσα την παράγραφο στην κρίση του αναγνώστη.

Φίλε Αναγνώστη

Πριν από δύο post, περιγράψαμε με τη βοήθεια των έγκριτων ιστορικών μας Ιωάννη Φιλήμονα και Κωνσταντίνου Παπαρηγόπουλου, αλλά και του λογίου Κωνσταντίνου Κούμα, την ανάδειξη του Γρηγορίου στο πατριαρχικό του αξίωμα – τις δύο τελευταίες φορές στο πλευρό της γαλλικής φατρίας των Σούτσων με προστάτη τον Αλέξανδρο Σούτσο.

Στο προηγούμενο post, ο τούρκος ιστοριογράφος Ντζεβντέτ Πασάς μας ενημέρωσε πως η οικογένεια των Σούτσων είχε δύο κλάδους. Ο ένας κλάδος αναδεικνεύει τον πρωτεργάτη της εξέγερσης, ηγεμόνα της Μολδαβίας Μιχαήλ Σούτσο (Βόδα) – ο άλλος κλάδος τον ηγεμόνα της Βλαχίας Αλέξανδρο Σούτσο, ο οποίος, όπως αναφέρεται, ήταν αντίθετος με τη δράση της Φιλικής Εταιρείας και είχε στο παρελθόν φυλακίσει και τον Παπαφλέσσα στο Βουκουρέστι για την επαναστατική του δράση.

Η εξιστόρηση του Αγώνα από τις ελληνικές και τις τουρκικές πηγές, εξεταζόμενη προσεκτικά, επιφυλάσσει στον φίλο των συνομωσιών, εξαιρετικές εκπλήξεις και σενάρια – ειδικά αν διαβαστούν αναδρομικά. Η αναδρομική ανάγνωση της ιστορίας βεβαίως, είναι εξαιρετικά επισφαλής και μπορεί να οδηγήσει σε τραγελαφικά σενάρια, (όπως το ότι ο Χίτλερ ήταν όργανο των Εβραίων, οι οποίοι τον έβαλαν να τους σφάξει προκειμένου να καταφέρουν να φτιάξουν κράτος). Τα παρακάτω στοιχεία ωστόσο, σε συνδυασμό με τα όσα παραθέσαμε μέχρι στιγμής, μπορούν να αποτελέσουν απαρχή για γόνιμο προβληματισμό. Ας τα δούμε λοιπόν, με αφηγητές κατά κύριον λόγο, τους τούρκους ιστοριογράφους, όπως μας τους μεταφέρει ο Νικηφόρος Μοσχόπουλος στο έργο του «Η ελληνική επανάστασις κατά τους τούρκους ιστοριογράφους»:

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΣΟΥΤΣΟΥ (16 Ιανουαρίου 1821)

«Εις τα περί των εν Μολδαβία και Βλαχία προπαρασκευαστικών κινήσεων, ο Δζεβδέτ αναφέρει ότι, ενώ σχεδιάζετο ενέργεια προς παύσιν του ηγεμόνος Αλεξάνδρου Σούτσου, ούτος εθανατώθη δηλητηριασθείς υπό του ιατρού του. Την πληροφορίαν ταύτην, η οποία δεν συμφωνεί προς τας των ελληνικών πηγών, συμπληρώνει ο Δζεβδέτ λέγων ότι, καθ’ α γράφει ο Ζανί-ζαντέ, ο ιατρός του Αλεξάνδρου Σούτσου, κληθείς «να δώση εξηγήσεις» απέδωκε τον θάνατον εις τον Μιχαήλ Σούτσον. Ως δε είναι γνωστόν εκ των ελληνικών πηγών, επεδιώκετο η μετάθεσις του Μιχαήλ Σούτσου από Μολδαβίας εις Βλαχίαν, όπως διευκολύνη τα εκεί σχέδια του Υψηλάντου.

Ο Ζανί-ζαντέ, προσθέτει, ότι ο Αλέξανδρος Σούτσος είχεν ειπή κάποτε εν συνδιαλέξει μετά του Μουσταφά εφέντη, γραμματέως του Διβανίου, ότι ο Μιχαήλ Σούτσος θα εδραπέτευεν εις Ευρώπης, ως ο πενθερός του (ο Ιωάννης Καρατζάς). Επειδή όμως, λέγει ο Δζεβδέτ, αι υποθέσεις της Εταιρείας είχον προχωρήσει πολύ εν Βουκουρεστίω, η οικογένεια του Αλεξάνδρου Σούτσου δεν ηδυνήθη να αποκαλύψη την δηλητηρίασιν αυτήν. Και εις την αναφοράν, την οποίαν υπέβαλον οι βογιάροι του Βουκουρεστίου την 17ην Μαρτίου 1821, εγράφη ότι ο Αλέξανδρος Σούτσος απέθανεν εκ φυσικού θανάτου. Ούτω το πεδίον έμεινεν ελεύθερον δια την Εταιρείαν και εν Βουκουρεστίω. Εκ των αναφερομένων λόγων του Αλεξάνδρου Σούτσου, εξάγεται, λέγει ο Δζεβδέτ, ότι προέβλεπε τα προθέσεις του Μιχαήλ Σούτσου, αλλά δεν εύρισκε πού να αναφερθή, διότι ο Χαλέτ εφέντης είχε τον τελευταίον τούτον «μη στάξη και μη βρέξη». Αν έγραφεν ο Αλέξανδρος κάτι εναντίον του Μιχαήλ, ασφαλώς θα υφίστατο τα χείριστα. Αλλά και η σιωπή του δεν τον ωφέλησε, διότι πάλιν έπαθε την συμφοράν

ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΣΟΥΤΣΟΥ ΔΙΟΡΙΖΕΤΑΙ Ο ΣΚΑΡΛΑΤΟΣ ΚΑΛΛΙΜΑΧΗΣ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΩΣΤΟΣΟ ΔΕΝ ΠΗΓΑΙΝΕΙ ΣΤΟ ΠΟΣΤΟ ΤΟΥ

«Μετά τον τοιούτον θάνατον του Αλεξάνδρου Σούτσου, διωρίσθη ηγεμών της Βλαχίας ο Σκαρλάτος Καλλιμάχης, ο επιλεγόμενος «Σαρής», ήτοι ξανθός. Ήτο και αυτός, εις των εκλεκτών του Χαλέτ εφέντη. Από έγγραφα τινα της μεταξύ αυτών μυστικής αλληλογραφίας περιελθότα εις χείρας των αρμοδίων, εξάγεται ότι ο Χαλέτ εφέντης, συνεβουλεύετο τον Σκαρλάτον Καλλιμάχην επί σπουδαιοτάτων υποθέσεων του κράτους και είχε εμπιστοσύνην εις αυτόν. Άλλωστε, είχε ήδη χρηματίσει Ηγεμόνας της Μολδαβίας κατά το παρελθόν.

Η οικογένεια Καλλιμάχη, ήταν εξελληνισθείς μολδαυικός οίκος. Ο Σκαρλάτος, υπήρξε μέγας προστάτης των ελληνικών γραμμάτων και δωρητής του «Λογίου Ερμή» στη Βιέννη: Σύμφωνα με τον βιογράφο του Γρηγορίου Ε’ Ζαχαρία Μαθά, ο Σκαρλάτος «επροστάτευσε τας εν τη σχολή του Ιασίου παραδιδομένας Επιστήμας και το φιλολογικόν της Σμύρνης Γυμνάσιον, επροίκισε δια παντοτεινών σιτηρεσίων κατ’ έτος χορηγουμένων εκ των προσόδων της Ηγεμονίας. Ομοίως επροικοδότησε και την εν Βιέννην εκδιδομένην τότε φιλολογικήν εφημερίδα, (Βλ. τα χρυσόβουλλα αυτού εν τω Λογίω Ερμή εν έτει 1818 σελ. 255 και 597 και εν έτει 1819 σελ.205), εκοινοποίησε προς τον Γρηγόριον και προέτρεψεν εις την ανήκουσαν περί τούτου φροντίδα.

Ο Σκαρλάτος Καλλιμάχης, ήταν πληρεξούσιος της Τουρκίας στις συζητήσεις με τη Ρωσία για εκκρεμή διμερή ζητήματα – και δεν είχε κανέναν λόγο να αρνηθεί το πόστο του Ηγεμόνα της Βλαχίας. Όμως, προτιμά να παραμείνει στην Κωνσταντινούπολη και να στείλει στη θέση του, ως τοποτηρητές τους Στέφανο Μαυροκορδάτο και Στέφανο Βογορίδη (κατά τον Τρικούπη, τον Κωνσταντίνο Νέγρη και τον Ιωάννη Σαμουρκάση). Στην ουσία δηλαδή, το πόστο του Ηγεμόνα παραμένει κενό. Την ίδια ακριβώς περίοδο, όλως τυχαίως ξεσπά το Κίνημα του Βλαδιμηρέσκου.

Περνάει ο χρόνος και, συν τοις άλλοις, ο αδελφός του Σκαρλάτου, ο Μέγας Διερμηνέας της Πύλης, Ιωάννης Καλλιμάχης, εμφανίζεται στον Χαλέτ Εφέντη και διαμαρτύρεται γιατί διορίστηκε ο αδελφός του στη Βλαχία.

Ο ΑΔΕΛΦΟΣ ΤΟΥ ΣΚΑΡΛΑΤΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ(;) ΤΗΝ ΕΞΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΠΟΣΤΟ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΔΙΕΡΜΗΝΕΑ ΤΗΣ ΠΥΛΗΣ, ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΕΙ Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΟΥΡΟΥΖΗΣ

«Την επιούσαν εξωρίσθη αιφνιδίως εις Καισάρειαν ο Ιωάννης Καλλιμάχης, Μέγας Διερμηνεύς, αδελφός του Σκαρλάτου, διότι, εμφανισθείς εις τον Χαλέτ εφέντην, παρεπονέθη κατά του διορισμού του αδελφού του εις την θέσιν ηγεμόνος της Βλαχίας, υπενθυμίσας, ότι πρό τινος, ο Χαλέτ είχεν υποσχεθή την ηγεμονίαν ταύτην εις αυτόν ομολογήσαντα, ότι δεν κατέχει επαρκώς τας ξένας γλώσσας, όπως εκπληροί τα καθήκοντα Μεγάλου Διερμηνέως. Ο Σανί-ζαντέ, αναφέρει ότι ο Ιωάννης Καλλιμάχης εφάνη ευχαριστημένος με την εξορίαν του και μάλιστα ήτο λίαν φαιδρός καθ’ όλον το προς Καισάρειαν ταξείδιον. Τούτο εχαρακτηρίσθη υπό τινων, ως δεικνύον ότι ο Ιωάννης είχε μυστικάς πληροφορίας εξ Ευρώπης. Εις αντικατάστασίν του διωρίσθη ο Κωνσταντίνος Μουρούζης, ευνοούμενος του Χαλέτ. Ηπόρησαν τότε, οι μετά προσοχής παρακολουθούντες τας ενεργείας του Χαλέτ εφέντη, πώς διορίζει εις θέσιν τόσο εμπιστευτικήν, άνθρωπον έχοντα τόσους συγγενείς εν Ρωσία, όπως άλλως τε εξεπλάγησαν, όταν διώρισε τον Μιχαήλ Σούτσον ηγεμόνα της Μολδαβίας

Αναλογίσου και κάτι ακόμα αναγνώστη: Όταν ο Κωνσταντίνος Μουρούζης ανέλαβε στα 1821 το αξίωμα του Μεγάλου Διερμηνέως της Πύλης, ήταν μόλις 32 χρονών – και ο αδελφός του ο Νικόλαος, μόλις 30…

Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΟΥΡΟΥΖΗΣ, ΔΙΕΡΜΗΝΕΑΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ ΚΑΙ ΑΔΕΛΦΟΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, ΕΦΟΔΙΑΖΕΙ ΤΟΝ Δ. ΘΕΜΕΛΗ ΜΕ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΜΕΤΑΦΕΡΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΝ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΥΨΗΛΑΝΤΗ (16/01/1821)

Γράφει ο Φιλήμων: «Στις 16/01/1821, ο φιλικός Δ. Θέμελης, διωρισμένος από την Εταιρεία να δημιουργήσει Εφορία στα νησιά του Αιγαίου και να παραδώσει στους αρχιερείς τους την προκήρυξη του Υψηλάντη, κατέβη εις Κωνσταντινούπολιν, όθεν έλαβε έγγραφα συστατικά παρά του Νικολάου Μουρούζη, διερμηνέως της Άσπρης Θαλάσσης και του πατριάρχου Γρηγορίου, δια να κρύψη ούτω το πνεύμα της αποστολής του. Την 16η/01/1821, έφθασε εις Ψαρά, όπου εσύστησεν Εφορίαν».

Η "ΑΠΟΣΤΟΛΗ" ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΟΥΡΟΥΖΗ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ ΚΑΙ Η ΤΕΛΙΚΗ ΤΟΥ ΘΥΣΙΑ (In Memoriam)

Είναι στα τέλη του Ιανουαρίου του 1821, που ένας προδότης μαρτυρά στους Τούρκους την επαναστατική δραστηριότητα των Φιλικών, αλλά ταυτοχρόνως και η αγγλική πρεσβεία ειδοποιεί την Πύλη – και μάλιστα επανειλημμένως. Τους επαναστάτες σώζει η παραδοσιακή τουρκική ραθυμία, αλλά και η διπλή συμπεριφορά ενός από τους ανώτερους αξιωματούχους της Αυτοκρατορίας: Του Νικολάου Μουρούζη.

Δύσκολα θα εύρισκε κανείς τυπικότερο εκπρόσωπο της «ρωμαιοβυζαντινής λαίλαπας» από την οικογένεια Μουρούζη. Βυζαντινοί αριστοκράτες οι Μουρούζηδες κατέφυγαν μαζί με τον Αλέξιο Κομνηνό Δούκα μετά την Άλωση του 1204 στην Τραπεζούντα, όπου ίδρυσαν την ομώνυμη Αυτοκρατορία.

«Η οικογένεια Μουρούζη ίδρυσεν, ως αναφέρεται υπό πλείστων ιστορικών, το προάστιον Μουρούζ, εις ο κατώκησε μέχρι του 1665 (…) Μεταξύ των μελών της οικογενείας ταύτης, ο Αθανάσιος Κομνηνός Υψηλάντης, αναφέρει την Μαρίαν, ως οικοδομήσασαν την εν Τραπεζούντι περίφημον μονή της Παναγίας Σουμελά. Κατά την περίοδον της Τουρκοκρατίας, πλην του Αντιόχου, αναφέρονται ο Αδάμ, νυμφευθείς την εγγόνην του περιωνύμου Παναγιωτάκη Νικούση, του πρώτου Έλληνος όστις έλαβε το αξίωμα του μεγάλου διερμηνέως της Υψηλής Πύλης, οι υιοί του Ιωάννης (χρηματίσας μέγας ποστέλνικος της Βλαχίας (1776-1783) και απελαθείς εις Ρόδον), ο Ματθαίος (γενόμενος πρωτοσύγκελος του οικουμενικού πατριαρχείου τω 1775, ο Αλέξανδρος (διατελέσας μέγας διερμηνεύς) και πλείστοι άλλοι» (Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια).

«Ο Χαλέτ Εφέντης, εξαπατώμενος με τα ωραία λόγια των Φαναριωτών, είχεν απομακρυνθή από της αληθούς οδού και δεν εσκέπτετο άλλο ει μη μόνον την εξόντωσιν του Αλή πασά. Δεν ήθελε να γίνεται ο ελάχιστος λόγος περί των υπόπτων κινήσεων των Ελλήνων. Και αν ακόμη ηκούετο κάτι περί της παρασκευαζομένης εξεγέρσεως, αυτός ανέθετε τας ανακρίσεις εις τους Φαναριώτας, οίτινες ήσαν μέλη της Φιλικής Εταιρείας. Και όταν ακόμη η εν Κωνστανινουπόλει αγγλική πρεσβεία ειδοποίησε την Υψηλήν Πύλην περί των τεκταινομένων, ο Χαλέτ απέστειλεν εις Πελοπόννησον τον διερμηνέα του στόλου Νικόλαον Μουρούζην, όστις, ων μεμυημένος εις την Εταιρείαν, όχι μόνον δεν συνεβούλευσε τους ομοεθνείς του, αλλά και παρεκίνησε τους αρχηγούς να σπεύσουν να κηρύξουν όσο το δυνατόν συντομώτερον την Επανάστασιν. Επανελθών δε εις Κωνσταντινούπολιν, εξέθεσεν ότι η κυβέρνησις πρέπει να είναι ήσυχος και να έχη εμπιστοσύνην εις τους ραγιάδες του Μωρέως. Ούτω, λέγει ο Δζεβδέτ, εξηπάτησε τους υπουργούς, οίτινες ηγνόουν την πραγματικήν κατάστασιν, ως εκ τούτου δε, εγκατελείφθη η σκέψις αποστολής στρατού εις Πελοπόννησον και αφέθη ελεύθερος ο ως όμηρος κρατούμενος Γεώργιος Μαυρομιχάλης, υιός του ηγεμόνος της Μάνης. Αν ελαμβάνοντο υπ’ όψιν αι επανειλημμέναι προειδοποιήσεις του πρεσβευτού της Αγγλίας και απεστέλλοντο εις Πελοπόννησον επαρκείς στρατιωτικαί δυνάμεις μετά πολεμοφοδίων, οι Έλληνες του Μωρέως δεν θα ετόλμων να επαναστατήσουν και δεν θα εκινούντο, η δε Επανάστασις θα κατεστέλλετο ως άλλοτε.

Είναι και αυτό έν από τα παράδοξα της εποχής εκείνης, το ότι δηλαδή, εξαπατήθησαν από τους λόγους ενός προδότου, ως ο Μουρούζης και δεν έδωσαν προσοχήν εις τας προειδοποιήσεις της Αγγλίας, η οποία περισσότερον πάσης άλλης Δυνάμεως, υπερήσπισε την ανεξαρτησίαν της Τουρκίας εις το Συνέδριον της Βιέννης» (Νικηφόρου Μοσχόπουλου: «Η ελληνική επανάστασις κατά τους Τούρκους ιστοριογράφους»)

Ο άνθρωπος που έδωσε τις συστατικές επιστολές στο Θέμελη για να διανείμει την προκήρυξη του Υψηλάντη στους επισκόπους και προύχοντες των νησιών του Αιγαίου, ο ίδιος άνθρωπος στάλθηκε από τον Σουλτάνο για να δει τι γίνεται στο Αιγαίο και να τον ενημερώσει. Ο Μουρούζης, κατέβηκε στα νησιά, ήπιε το ούζο και τους μεζέδες του και επέστρεψε πίσω στην Πόλη, κύριος όπως πάντα.

Ο τελευταίος έλληνας διερμηνέας του οθωμανικού στόλου, παρέμεινε στην Πόλη μέχρι την ώρα των σφαγών, ομνύοντας σταθερά πως δεν ξέρει τίποτα. «Ευθύς μετά την αποκεφάλισιν του αδελφού του, ερρίφθη ούτος εις τας φυλακάς του Ταρσανά σιδηροδέσμιος. Πληροφορηθείς ο σουλτάνος παρά του μεσιτεύσαντος υπέρ αυτού, Ντελή Αχμέτ Πασά, ότι έζη ακόμη, διέταξε τον διαμελισμόν αυτού, ενώπιόν του».

(Τον φαντάζομαι να οδηγείται μπροστά στο δήμιο με το ειρωνικό χαμόγελο του τζογαδόρου που τίναξε την μπάνκα στον αέρα και σύρεται δια της βίας προς την έξοδο. Και έναν άγγλο κυνικό, να τον αποχαιρετά με τους στίχους του Εγγονόπουλου:

«Στρατηγέ
Τι ζητούσες στη Λάρισα
σύ
ένας
Υδραίος;»)

quote:

---

Trainman:
Bartimaeus

Μπορείς να ξεκινήσεις αν θέλεις από τη θέση, ότι ο Γρηγόριος εκκινείτο πάντα από το γενικό συμφέρον του Γένους. Αν όμως ο ίδιος έκρινε πως το γενικό αυτό συμφέρον ήταν να αναβάλλουν οι Έλληνες την Επανάσταση για μερικές δεκαετίες, (κάτι που πίστευαν κάποιοι άλλοι, π.χ. ο Κοραής), τότε ποια θα ήταν η στάση του;

Ποια θα ήταν η στάση του αν πίστευε πραγματικά, πως οι Έλληνες δεν είχαν ακόμα ξεπλύνει τις αμαρτίες τους για τις οποίες υποδουλώθηκαν;

---

© unregistered essence

quote:

---

Trainman:
Προσωπικά δεν πιστεύω – και πουθενά δεν έχω συναντήσει το παραμικρό στοιχείο - πως ο Γρηγόριος ανέλαβε οποιαδήποτε πρωτοβουλία αυτοβούλως, πόσο δε μάλλον, να συμφιλιώσει τον Καποδίστρια με τους Φιλικούς. Αυτό δεν το κατάφερε ο Γαζής, θα το κατάφερνε ο Γρηγόριος;

---

quote:

---

Bartimaeus: Για τον Γρηγόριο, εκείνο που προέχει είναι το αν στοιχειοθετείται η όποια συνομωτική του δράση κι αν επιβεβαιώνεται ο συνομωτικός χαρακτήρας των ενεργειών του, είτε ήταν μυημένο μέλος της Φιλικής είτε δρούσε παράλληλα με αυτήν είτε ενεργούσε με δική του πρωτοβουλία είτε ενεχόταν σε Φαναριώτικες συνομωσίες και κυκλώματα. Και όπως βλέπω, τα πλείστα όσα στοιχεία προσκόμισες εσύ, χώρια τα δικά μου, συνηγορούν υπέρ του Γρηγορίου!... Το μόνο επιβαρυντικό στοιχείο εναντίον του είναι η πράξη του «αφορισμού»!

---

Και στο μεταξύ, το ρεζιλίκι στα Ιεροσόλυμα, αρχής γενομένης με τους Βαβύληδες και τους λοιπούς μυστήριους καλογήρους-νίντζα, δεν έχει τέλος...

quote:

---

Macedon: Και η σύγχρονη επίσημη άποψη της εκκλησίας της Ελλάδας (Γ. Μεταλληνός) καταφέρεται εναντίον της επανάστασης του 1821 γιατί έγινε με το χαρακτήρα "εθνικού" κινήματος και οδήγησε στη δημιουργία του ελληνικού κράτους και όχι ως "ρωμαίικο κίνημα" προς ανασύσταση της βυζαντινής αυτοκρατορίας (σελ.3).

---

quote:

---

Macedon: Για τη Φιλική Εταιρεία και δη για τους ιδρυτές της ο Κοραής μιλάει σαφέστατα ("Είναι ελεεινοί εμποροϋπάλληλοι καταστραφέντες λόγω της κακής των διαγωγής και αφαιρούντες νυν το χρήμα των αφελών ψυχών εν ονόματι μιας πατρίδος ην αυτοί δεν έχουν.") (σελ.5)

---

quote:

---

Trainman:
Επίσης θα πρέπει κατά τη γνώμη μου να δεις και το άλλο: Στις όποιες διαπραγματεύσεις για τον πατριαρχικό θρόνο, οι Πατριάρχες, ούτε το πάνω χέρι είχαν, ούτε καν ισότιμα δεν συμμετείχαν. Το πού θα «έδειχνε την εύνοιά του ο Γρηγόριος» ήταν απολύτως, ή σχεδόν καθόλου σημαντικό. Σημαντικότερο ήταν ποιος θα έδειχνε τη δική του εύνοια στον Γρηγόριο…

---

quote:

---

Trainman
1) Οι Πατριάρχες δεν ασκούσαν εξωτερική πολιτική - και στα πολιτικά ζητήματα ευθυγραμμίζονταν με την κυρίαρχη γραμμή της ελληνικής αριστοκρατίας του Φαναρίου, πολλά από τα μέλη της οποίας κατάγονταν από μεγάλους βυζαντινούς οίκους.

4) Η αριστοκρατία του Φαναρίου, ήταν ευθέως συνδεδεμένη με ξένες κυρίαρχες δυνάμεις με τις οποίες βρισκόταν σε συνεννόηση.

5) Η συνεννόηση αυτή αφορούσε κατ’ αρχήν τα συμφέροντα της Τουρκίας και την εδαφική ακεραιότητά της

---

Είναι πράγματι παράξενο το ότι φτάσαμε σε 26 σελίδες για να καταλήξουμε στο αυτονόητο: Οτι ο Πατριάρχης ευθυγραμμιζόμενος με την αριστοκρατία του Φαναρίου είχε από κοινού σαν μέλημα τα συμφέροντα της Τουρκίας. Κάτι που αλλωστε το απέδειξε τόσο ο Γρηγόριος πασάς ο Ε΄ 23 χρόνια πριν την έναρξη της επανάστασης όσο και οι προκάτοχοι και οι διάδοχοί του (και το αποδεικνύουν ακόμη).

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης έχασε όλες τις επαρχίες του που ανεξαρτητοποιήθηκαν καθώς τα νέα κράτη (Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία, Αλβανία) προχώρησαν στη δημιουργία αυτοκέφαλων εκκλησιών, καθώς γνώριζαν πως η εκκλησιαστική εξάρτηση από το τουρκικό πατριαρχείο ουδόλως εξυπηρετούσε τις εθνικές τους πολιτικές.

Η θέση σου ότι το Φανάρι και το Πατριαρχείο εξυπηρετούσε τα τουρκικά συμφέροντα ομολογώ ότι με ξένισε αλλά δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω απόλυτα. Κρατάω αυτό σαν κεντρικό συμπέρασμα της όλης συζήτησης και αφήνω τις υπόλοιπες εικασίες, υποθέσεις, ευχές, κτλ. σ'αυτούς που αρέσκονται να προσαρμόζουν τα γεγονότα προς τη θεωρία, αντί να προσαρμόζουν τη θεωρία σύμφωνα με τα γεγονότα. Κι αν η πραγματικότητα είναι διαφορετική προς τη θεωρία τους, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα...

macedon

quote:

---

macedon:
Η θέση σου ότι το Φανάρι και το Πατριαρχείο εξυπηρετούσε τα τουρκικά συμφέροντα ομολογώ ότι με ξένισε αλλά δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω απόλυτα

---

quote:

---

BartimaeusΔεν διαφωνώ μ' αυτό που λες, άλλωστε στη σεσηπασμένη οθωμανική διοίκηση, όπου οι αποκεφαλισμοί ανωτάτων αξιωματούχων και οι δημεύσεις των περιουσιών τους ήταν σχεδόν ενταγμένες στον ετήσιο προϋπολογισμό, ένα από τα «αιμοδοτικά» προγράμματα της οικονομίας της -όπως έχεις ήδη καταθέσει- ήταν και οι «αλλαξοκωλιές» στον πατριαρχικό θρόνο! Ωστόσο αναρωτιέμαι πόσο ανιδιοτελείς ήταν οι διάφορες «ευγενείς» χορηγίες για το μπαξίσι του Μεγάλου Βεζύρη...

Άραγε οι υποψήφιοι Πατριάρχες επαιτούσαν από πόρτα σε πόρτα ή οι ευγενείς χορηγοί συνωστίζονταν έξω απ' το γραφείο του κλωτσομπουνηδόν;

---

quote:

---

Macedon: Είναι πράγματι παράξενο το ότι φτάσαμε σε 26 σελίδες για να καταλήξουμε στο αυτονόητο: Οτι ο Πατριάρχης ευθυγραμμιζόμενος με την αριστοκρατία του Φαναρίου είχε από κοινού σαν μέλημα τα συμφέροντα της Τουρκίας. Κάτι που αλλωστε το απέδειξε τόσο ο Γρηγόριος πασάς ο Ε΄ 23 χρόνια πριν την έναρξη της επανάστασης όσο και οι προκάτοχοι και οι διάδοχοί του (και το αποδεικνύουν ακόμη).

Η θέση σου ότι το Φανάρι και το Πατριαρχείο εξυπηρετούσε τα τουρκικά συμφέροντα ομολογώ ότι με ξένισε αλλά δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω απόλυτα. Κρατάω αυτό σαν κεντρικό συμπέρασμα της όλης συζήτησης και αφήνω τις υπόλοιπες εικασίες, υποθέσεις, ευχές, κτλ. σ'αυτούς που αρέσκονται να προσαρμόζουν τα γεγονότα προς τη θεωρία, αντί να προσαρμόζουν τη θεωρία σύμφωνα με τα γεγονότα. Κι αν η πραγματικότητα είναι διαφορετική προς τη θεωρία τους, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα...

---

Φίλε Αναγνώστη

Το ζήτημα της «ρωσικής βοήθειας» και της στάσης που κράτησε ο Καποδίστριας ως υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, εξακολουθεί να ταλανίζει τους ιστορικούς και τους φιλίστορες. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς το γιατί:

- Αφ’ ενός ο Καποδίστριας παρουσιάζεται στην αρχή ως φίλος της ένοπλης εξέγερσης (όπως τον είδαμε στην σύσκεψη των αρματολών στη Λευκάδα στο προηγούμενο post) – ενώ και ο Αλέξανδρος Υψηλάντης μέχρι το τέλος της ζωής του επιμένει με μεγάλη πίκρα στην ψυχή του να λέει ότι ο Καποδίστριας του είχε υποσχεθεί βοήθεια και στο τέλος τον πούλησε.

- Από την άλλη, όλες οι μαρτυρίες ανθρώπων που ήλθαν σε επαφή με τον Καποδίστρια για να τον καλέσουν σε βοήθεια (πλην εκείνη του Υψηλάντη), διαβεβαιώνουν πως ο Κόμης αρνείτο πεισματικά τη βοήθεια αυτή και προέτρεπε τους συνομιλητές του να στραφούν προς άλλες μεθόδους εθνικής ανύψωσης – και κυρίως προς την παιδεία. Αντίστοιχες άλλωστε απόψεις είχαν (όπως είδαμε), τόσο ο Κοραής, όσο και ο επίσκοπος Άρτης (και στη συνέχεια Ουγγαροβλαχίας) Ιγνάτιος.

Είναι λοιπόν διχασμένη προσωπικότητα ο Καποδίστριας; Είχε μήπως ο Υψηλάντης τα μυαλά του πάνω απ’ το κεφάλι του να μην καταλαβαίνει τι του λέει ο Κόμης; Ή μήπως τελικά ο Καποδίστριας δούλευε αποκλειστικά για λογαριασμό της Ρωσίας;

Ας δούμε μερικά από τα στοιχεία που διαθέτουμε:

Ο ΦΙΛΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

1) Για τη σύναξη στη Λευκάδα γράφει ο Παναγιώτης Σούτσος (Λόγος στη Μητρόπολη Αθηνών στα 1864): «Συνελεύσεως γενομένης και παρεστώτος του φιλοπάτριδος και μεγαλοπράγμονος μητροπολίτου Άρτης Ιγνατίου, οι αρματολοί ώμοσαν επί του Ιερού Ευαγγελίου την απελευθέρωσιν των Ελλήνων και ώρισαν το ερχόμενον έαρ χρόνον της πράξεως, τόπον δε εκρήξεως το Καστρίον, παρά τους πρόποδας του Ολύμπου κείμενον». Την ίδια πληροφορία μας δίνει ο στρατηγός Πάτροκλος Κοντογιάννης στο βιβλίο του με τίτλο «Κοντογιανναίοι: Κλέφτες Αρματωλοί, Αγωνισταί» (Αθήνα 1924), μιλώντας για τον πρόγονό του, Μήτσο Κοντογιάννη, που είχε κι αυτός λάβει μέρος στη σύναξη της Λευκάδας: «Ο Καποδίστριας συγκεντροί πάντας τους άνω οπλαρχηγούς και προσαγορεύει αυτούς, πάντες δε ξιφουλκήσαντες ομνύουσι, συμφώνως προς πρόποσιν εγερθείσαν υπό του Καποδιστρίου, να πραγματοποιήσωσι την παρ’ αυτού εξενεχθείσαν ευχήν της απελευθερώσεως όλης της Ελλάδος».

2) Για τη δράση της Εταιρείας των Φιλομούσων που είχε ιδρύσει ο Καποδίστριας μαζί με τον Άνθιμο Γαζή και τον Ιγνάτιο Ουγγαροβλαχίας, αναφέρει μυστικός πληροφοριοδότης της αυστριακής αστυνομίας (5/2/1815) που καλύπτει τις συζητήσεις στο περιθώριο του Συνεδρίου της Βιέννης: «Όταν ο συνομιλητής του τον ηρώτησε:
- «Και τι λέγουν οι Τούρκοι;», απήντησεν ο Καποδίστριας:
- «Δεν λέγουν τίποτε, αλλ’ όταν θα ξυπνήσουν μια μέρα και θα σφάξουν μερικούς – οι άλλοι θα σωθούν. Η Εταιρεία όμως θα εξαπλωθή και σιγά-σιγά, θα μπορέση η Ελλάς να εγερθή. Το Έθνος είναι πάντοτε το αυτό, δεν αναπνέει παρά την Ελευθερίαν. Έλληνες σκλάβοι δεν υπάρχουν, εκτός από εκείνους των Πριγκηπονήσων, απέναντι της Κωνσταντινουπόλεως (δηλαδή οι Φαναριώται). Αυτοί οι αξιολύπητοι που θέλουν να πλουτήσουν και ν’ ανεβούν και καταλήγουν να χάσουν το κεφάλι τους όταν γίνουν ισχυροί. Οι άλλοι Έλληνες, των βουνών, είναι ένα άλλο είδος ανθρώπου. Και ακριβώς εις αυτούς στηρίζεται και απευθύνεται το εν Αθήναις Λύκειον της Εταιρείας των Φιλομούσων». (Καθ. Πολυχρόνης Ενεπεκίδης: «Ρήγας – Υψηλάντης – Καποδίστριας» Αθήνα 1965, Εκδ. «Βιβλιοπωλείον της Εστίας.)

3) Ο Καποδίστριας επιδοκιμάζει τον πατριωτισμό του Υψηλάντη. Γράφει η κόμισα Λουλού Τύρχαϊμ επιστήθια φίλη του Αλ.Υψηλάντη στο βιβλίο της με τίτλο «Η ζωή μου – Αναμνήσεις από τον μεγάλον κόσμον της παλαιάς Αυστρίας 1788-1819» Μόναχο 1913-4: «Ο Καποδίστριας που ήταν πληροφορημένος για όλα, επεδοκίμασε με ενθουσιώδη λόγια την πατριωτική επιθυμία του νεαρού του φίλου, που ήθελε να θυσιάση την ζωή του για την ευτυχία της πατρίδος του και του επανέλαβε αυτό που είχε πη πολλές φορές στους συμπατριώτες του, δηλαδή ότι ακόμη και αν η ευρωπαϊκή πολιτική δεν θα επέτρεπε στον τσάρο Αλέξανδρο να κηρυχθή ανοικτά υπέρ της ελληνικής υποθέσεως, ωστόσο η καρδιά του θα είναι πέρα για πέρα με το μέρος της Ελλάδος (…) Παρ’ όλες τις διαβεβαιώσεις θέλησε ο Υψηλάντης να μιλήση με τον τσάρο αλλά ο Καποδίστριας τον εμπόδισε, ίσως γιατί φοβόταν ότι το αναποφάσιστον στου τσάρου θα μπορούσε να περιπλέξη το κίνημα (…) Παρ’ όλα αυτά, ήθελε ο Υψηλάντης να μιλήση και με τον τσάρο, ο Καποδίστριας όμως τον έπεισε να μην το κάνη. Τότε εξέφρασε ο Υψηλάντης την επιθυμία τουλάχιστον να κάνη γνωστό στον τσάρο ότι έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Ο Καποδίστριας το βρήκε και αυτό περιττό, χωρίς καν να επιτρέψη στον φίλο του ν’ αποχωρήση από τον ρωσικό στρατό με την δικαιολογία ότι το διάβημα αυτό του Υψηλάντη, θ’ απεθάρρυνε τους Έλληνας στην Πελοπόννησο, που έβλεπαν στο αξίωμά του ως Ρώσου αξιωματικού, μια απόδειξι της προστασίας του τσάρου».

4) Ο Υψηλάντης για τον Καποδίστρια: "Συμφώνησε ανεπιφύλακτα" (Επιστολή από τη φυλακή της 2ας/1/1828 προς τον Τσάρο): «Ο κόμις Καποδίστριας, ον συνεβουλεύθην, συνεφώνησε προς την γνώμη μου, εύρε τα σχέδια και τας παρασκευάς μου καλάς και καταλλήλους και μοι συνεβούλευσεν, ίνα ενεργήσω και επιχειρήσω την έναρξιν τούτων, μη δεικνύων δισταγμόν περί της επιτυχίας».

Ο ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

α) Στη σελίδα 5, είδαμε την απάντηση που έδωσε ο Καποδίστριας στο νεαρό Νικόλαο Γαλάτη, έναν νεαρό με ευγενική καταγωγή από την Ιθάκη, ο οποίος μάλιστα, ισχυριζόταν πως ήταν συγγενής του, όταν ο δεύτερος του έκανε την πρώτη επίσημη πρόταση εκ μέρους της Φιλικής Εταιρείας να αναλάβει την αρχηγία της. Σύμφωνα με την λεγόμενη «Αυτοβιογραφία» του, δηλαδή το Υπόμνημα που υπέβαλε στον Τσάρο αποχωρώντας από το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, είπε στον Γαλάτη: «Δια να σκέπτεται κανείς Κύριε, περί τοιούτου σχεδίου πρέπει να είναι παράφρων (…) Η μόνη συμβουλή ην δύναμαι να σας δώσω, είναι να μην ομιλήσετε περί αυτής εκεί οπόθεν ήλθατε και να είπετε εις τους εντολείς σας ότι, αν δεν θέλουν να καταστραφούν και να συμπαρασύρουν μεθ’ εαυτών εις τον όλεθρον το αθώον και δυστυχές έθνος των (sic), πρέπει να εγκαταλείψουν τας επαναστατικάς ενεργείας των και να ζήσουν ως πρότερον, υφ’ ας κυβερνήσεις ευρίσκονται, μέχρις ου η Θεία Πρόνοια αποφασίση άλλως».

ΣΗΜ: Ας προσέξει ο αναγνώστης ότι ο Καποδίστριας μιλά στο Υπόμνημά του προς τον Τσάρο για τους Έλληνες σαν να μην ανήκει στο έθνος τους.

β) Ο Καποδίστριας αποθαρρύνει τους αρματολούς: Πάντα σύμφωνα με το Υπόμνημά του προς τον Τσάρο (τη λεγόμενη «Αυτοβιογραφία του») όταν ο Αναγνωσταράς (ο σύντροφος του πρωτοκαπετάνιου της Πελοποννήσου, Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη), ο Χρυσοσπάθης, ο Π. Δημητρακόπουλος και ο Ι. Φαρμάκης που είχαν κατηχηθεί από τον Σκουφά παρουσιάστηκαν ενώπιόν του στα 1818, εκείνος τους εξορκίζει «να μεταχειρισθούν πάσαν αυτών την επιρροήν, όπως μεταπείσουν όλους εκείνους, οίτινες είχον την ατυχίαν να εγγραφούν ως μέλη της εταιρείας».

γ) Την ώρα που ο Ξάνθος κτυπά την πόρτα του Καποδίστρια, τον Ιανουάριο του 1820, ο αδελφός του δεύτερου, (σύμφωνα με τους καταλόγους της Φιλικής Εταιρείας του Φιλήμονα) ο Βιάρος Καποδίστριας, είναι ήδη μεμυημένος. Και όμως και ο Ξάνθος τρώει πόρτα! Γράφει σχετικά, ο ιδρυτής της Φιλικής : «Ο Καποδίστριας δεν εδέχθη, λέγων ότι, υπουργός ων του Αυτοκράτορος, δεν ηδύνατο – και άλλα πολλά. Ο Ξάνθος τω επανέλαβεν, ότι οι Έλληνες είναι αδύνατον να μένουν εις το εξής τυραννούμενοι και ότι η επανάστασις ήτον άφευκτος και δια τούτο, ενώ έχουσιν ανάγκην Αρχηγού δεν είναι δίκαιον ως Έλλην και εν υπολήψει παρ’ αυτοίς και πολλοίς άλλοις, να μείνη αδιάφορος και άλλα πολλά. Αλλ’ εκείνος επανέλαβεν ότι δεν ημπορεί να μεθέξη δια τους ανωτέρω λόγους και ότι, αν οι Αρχηγοί γνωρίζουν άλλα μέσα προς κατόρθωσιν του σκοπού των, ας τα μεταχειρισθώσιν, και ηύχετο να τους βοηθήση ο Θεός».

δ) Στα τέλη Μαΐου του 1820, ο Ιωάννης Παπαρηγόπουλος, υπάλληλος του ρωσικού προξενείου της Πάτρας, επισκέπτεται τον Καποδίστρια ως απεσταλμένος των προκρίτων και των μυημένων αρχιερέων της Πελοποννήσου, ώστε να βεβαιωθεί, εάν τα όσα διέδιδαν οι Φιλικοί περί ανάμειξής του και περί ρωσικής προστασίας είναι αληθή. Γράφει σχετικά ο Κανέλος Δεληγιάννης στα Απομνημονεύματά του: «Φθάσας λοιπόν εις Πετρούπολιν και ανταμώσας τον Καποδίστριαν, τον έδωκεν εν γράμμα από εκείνα τα οποία είχομεν υπογεγραμμένα όλοι ημείς οι συναχθέντες εις Τριπολιτσάν (…) Αλλ’ άμα ανέγνωσε το γράμμα μας εκείνο ο Καποδίστριας ενεπλήσθη υπό τοιούτου αλόγου θυμού και ως μαινόμενος τον λέγει απείρους ύβρεις καθ’ όλων των προκρίτων και αρχιερέων της Πελοποννήσου και ότι «πρέπει να τους ειπής αυτών των απονενοημένων να εβγάλουν πάσαν ιδέαν επαναστάσεως από τον εγκέφαλόν τους (…) Το Ελληνικόν Έθνος πρέπει πρώτον να φωτισθή δια συστάσεως σχολείων και μετά δέκα πέντε και είκοσι χρόνους, εάν ευρεθή αρμοδία περίστασις και συμπέση κήρυξις πολέμου της Ρωσίας κατά της Τουρκίας, τότε θέλει φροντίσωμεν…»

ΣΧΟΛΙΟ: Εκείνα που αξίζει κατά τη γνώμη μου να παρατηρήσει κανείς είναι ότι:

• Ο Καποδίστριας παρουσιάζει μια διττή συμπεριφορά. Αρνείται οιαδήποτε ανάμειξη με τους Φιλικούς, ή συμφωνία με τις επιδιώξεις τους όταν μιλά με έλληνες απεσταλμένους.

• Αντί της όποιας επαναστατικής δραστηριότητας αντιπροτείνει να δοθεί έμφαση στην Παιδεία, εξομολογούμενος μάλιστα, πως η δική του προσπάθεια, η Φιλόμουσος Εταιρεία, απευθύνεται κυρίως στους «ανθρώπους των βουνών» με το αδούλωτο πνεύμα.

• Την ίδια ώρα, ο ίδιος επεξεργάζεται σχέδια απελευθέρωσης της Ελλάδας, (έχει δώσει ήδη μια διαβεβαίωση στους οπλαρχηγούς από την εποχή της Επτανήσου Πολιτείας ότι είναι μαζί τους) και, αν πιστέψουμε τον Υψηλάντη, έδωσε και το πράσινο φως για την ένοπλη προσπάθεια.

Ο Γρηγόριος ο Ε’, δεν ήταν βεβαίως ο άνθρωπος που θα δρομολογούσε στρατηγικές ένοπλης εξέγερσης ή υποβοηθητικών διπλωματικών ενεργειών. Αν εξαιρέσουμε όμως αυτό, σε τι διέφερε η στάση του από εκείνην του έλληνα διπλωμάτη; Διαφέρει ωστόσο η αντιμετώπιση που επιφυλάσσεται στον έναν και στον άλλον: Κατά του Καποδίστρια βάλλουν μονάχα μερικοί περιθωριακοί ιστορικοί, ή φιλίστορες - κατά του Γρηγορίου, ο κάθε πικραμένος...

quote:

---

Trainman
Κατά του Καποδίστρια βάλλουν μονάχα μερικοί περιθωριακοί ιστορικοί, ή φιλίστορες - κατά του Γρηγορίου, ο κάθε πικραμένος...

---

Ισως γιατί ο Καποδίστριας δεν έφερε το βαθμό του πασά τριών ιππουρίδων, όπως ο Γρηγόριος ο Ε και ο Ιμπραήμ.

Ισως γιατί ο Καποδίστριας, όντας κυβερνήτης της Ελλάδας, είχε εκ προοιμίου σαν στόχο του την υπεράσπιση των συμφερόντων του ελληνικού λαού και όχι του τουρκικού κράτους, όπως ο Γρηγόριος και η φάρα του.

Ισως γιατί ο Καποδίστριας έστειλε στο διάολο τα γιουσουφάκια του πατριάρχη Αγαθάγγελου πασά που ζητούσαν την επιστροφή των Ελλήνων στην Οθωμανική αυτοκρατορία.

Ισως γιατί τελικά ο Καποδίστριας να ήταν Ελληνας ενώ ο Γρηγόριος τουρκόδουλος χριστιανός.

macedon

http://www.matia.gr/7/78/7806/7806_1_03.html

Η βιβλιογραφία του εν λόγω άρθρου είναι μια ιστοσελίδα που περιέχει ένα επίσης ατεκμηρίωτο άρθρο και μια εγκυκλοπαίδεια.

Αλλωστε, διαβάζοντας το βιογραφικό της είδα πως η ειδικότητά της είναι τα συναξάρια και οι βίοι αγίων.

quote:

---

EPAITHS: Τόσο ο Καποδίστριας όσο και ο Γρηγόριος εξίσου δέν ήθελαν εκείνη την εποχή την επανάσταση ο καθενας για εντελώς διαφορετικούς λόγους. Αυτό που μετράει είναι τα κίνητρα και όχι οι αποπομπές, ή οι αφορισμοί. Ο ένας δέν ήθελε να χάσει την υψηλότατη θέση σάν αρχηγός των απανταχού Ορθοδόξων, ο άλλος όχι απλά φοβόταν αλλά έτρεμε την αποτυχία που θα είχε σάν αποτέλεσμα ότι πιό τραγικό για όλους μας.

---

Φίλε Αναγνώστη

Στα προηγούμενα δύο αφιερώματα στο σενάριο της ρωσικής βοήθειας, είδαμε εάν ισχύει η άποψη που κατατέθηκε, (Macedon, σελ. 6), ότι «ο Καποδίστριας αντιπροσώπευε μόνον τον εαυτό του», ή εάν ο Καποδίστριας, αποτελούσε τη σταθερή και μόνιμη αναφορά των ελλήνων συνωμοτών, με φόντο τη Ρωσία που εκείνος εκπροσωπούσε.

Είδαμε επίσης την αμφίσημη στάση που κρατούσε ο επτανήσιος διπλωμάτης απέναντι στις επαναστατικές προοπτικές των υποδούλων: Σχεδόν εχθρικός απέναντι σε όσους κατέστρωναν επαναστατικά σενάρια που ενέπλεκαν τη Ρωσία ερήμην του, αλλά και μονίμως προβληματιζόμενος ο ίδιος για τις δυνατότητες εθνικής χειραφέτησης και ολοκλήρωσης.

Είδαμε επίσης – και υπάρχει άφθονο σχετικό υλικό – το πώς οι κινήσεις του Καποδίστρια και οι επαφές του, ήσαν διαρκώς υπό την στενή παρακολούθηση του Μέττερνιχ, δυσχεραίνοντας τους ελιγμούς και τις πρωτοβουλίες του έλληνα διπλωμάτη.

Τελειώνοντας με το αίνιγμα Καποδίστρια, θα παραθέσω τρεις ακόμα αμφίσημες πληροφορίες για τη στάση που κράτησε ο ίδιος απέναντι στην πρωτοβουλία του Αλέξανδρου Υψηλάντη, μαζί με μερικά σχόλια, για να προχωρήσω στη συνέχεια σε μερικές άκρως ενδιαφέρουσες πληροφορίες και στις επιπτώσεις που είχε το σενάριο περί ρωσικής προστασίας στην επαναστατική προετοιμασία.

ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΚΑΙ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ (Τελευταίο)

• Στο Υπόμνημα που κατέθεσε ο Καποδίστριας στον Τσάρο στα 1826, (το οποίο παρουσιάζεται συνήθως υπό τον τίτλο «Αυτοβιογραφία»), ο έλληνας διπλωμάτης αναφέρεται και στον τελικό διάλογο που είχε με τον Υψηλάντη πριν την κάθοδο του τελευταίου στην Μολδοβλαχία: «Οι Έλληνες, όσοι φέρουν όπλα, θα ανθίστανται εις τα όρη των ως θα έπραττον τούτο από αιώνων. Και εάν εις τον επικείμενον αγώνα κατά του Αλή Πασσά, κατορθώσουν να γίνουν κύριοι του Σουλίου και άλλων ομοίων οχυρών σημείων, θα αντιτάξουν μακράν αντίστασιν. Ούτω, ευρισκόμενοι εις θέσιν ευνοϊκήν, δεν θα περιμένουν τίποτε από την ευρωπαϊκήν πολιτικήν, ίσως δε, ο χρόνος και τα γεγονότα μεταβάλλουν την κατάστασιν και επιφέρουν περιστάσεις αίτινες θα είναι ευμενείς δια τους Έλληνας. Τότε μόνον η Ελλάς θα δύναται να ελπίζη βελτίωσιν της τύχης της. Εάν όμως αξιούν τινες να επιτύχουν τον σκοπόν τούτον, προκαλούντες ταραχάς και βαυκαλιζόμενοι ότι δύνανται να εξαναγκάσουν τον Αυτοκράτορα προς δράσιν, όχι μόνον οικτρώς απατώνται, αλλά και κατακρημνίζουν το δυστυχές τούτο έθνος εις άβυσσον συμφορών – εξ ων ουδείς εις τον κόσμον θα δυνηθή να το σώση».

Εδώ συναντάται ο φιλ-αρματολός Καποδίστριας με τον επιφυλακτικό Καποδίστρια. Βλέπουμε δηλαδή, μια συνολική θέαση του ελληνικού ζητήματος που περιλαμβάνει, τόσο την τοπική ένοπλη δράση, την αναμονή και προσδοκία της εθνικής ανεξαρτησίας και ολοκλήρωσης, όσο και την εχθρότητά του απέναντι σε σενάρια που προσπαθούσαν να εκβιάσουν την ρωσική παρέμβαση (που προέκυπτε από τη Συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή).

• Ο Ιωάννης Φιλήμων, περιγράφει διαφορετικά τη συνάντηση των δύο ανδρών, απηχώντας σαφώς την εκδοχή της οικογένειας Υψηλάντη: «Ο Καποδίστριας ουδεμίαν αντέταξεν εναντίαν γνώμην, και υπεστήριξε μάλιστα την απόφασιν του Υψηλάντου. Ούτος δε χαίρων και λαβόμενος της χειρός αυτού, ηρώτησε: «Τίνα, Κόμη, έχετε γνώμην, όταν οι Έλληνες επαναστατήσωσι κατά του σουλτάνου; Εναντία άρα θέλει είσθαι η Ρωσσία, ή βοηθήσει, αν ουχί δι’ όπλων, όπερ ουξ αξιώ, αλλά τουλάχιστον δι΄υλικών μέσων;» Ο Καποδίστριας απεκρίθη: «Αρκεί η εμφάνησις ολίγων χιλιάδων επαναστατών κατά την Ελλάδα, όπως η Ρωσσία συνδράμη εκ των ενόντων»…»

• Η Κόμησα Λ. Τύρχαϊμ, επιστήθια φίλη του Αλ. Υψηλάντη, γράφει στις «Αναμνήσεις» της: «Θυμάμαι που μου είχε πη ο Καποδίστριας στη Γενεύη το εξής: Όταν ο Υψηλάντης μίλησε στον τσάρο για το κίνημά του και τον παρακάλεσε να τον απολύση από τον ρωσικό στρατό, τότε ο τσάρος πήδηξε από την χαρά του και χειροκροτώντας είπε: «Μπράβο νεαρέ μου! Αυτό το ονομάζω εγώ: Ό,τι πρέπει»! Έπειτα από μία ώρα πήγε ο τσάρος στον Μέττερνιχ και δυο ώρες αργότερα διέταξε τον Καποδίστρια να γράφη στον Υψηλάντη ένα κεραυνοβόλο γράμμα, όπου απεδοκίμαζε κατηγορηματικά το κίνημά του και τον απειλούσε βαρειά. Ο Καποδίστριας δεν κατώρθωσε να μεταβάλη καθόλου το περιεχόμενο της επιστολής αυτής. Από εκείνη την ημέρα είχε παραλύσει η επιρροή του επί του τσάρου και το άστρο του είχε χάσει την λάμψι του προ του Μέττερνιχ».

Ποια εκδοχή είναι η σωστή; Εκείνη που παρουσιάζει ο Καποδίστριας στον Τσάρο, ή οι υπόλοιπες; Και αν οι τελευταίες παρουσιάζουν πιστά τα γεγονότα, τι θα έλεγε στον – καινούργιο – Τσάρο ο Καποδίστριας στα 1826, την ώρα που κατερχόταν να βοηθήσει την Ελλάδα; Ότι «τόσα χρόνια στην αυλή σου, ραδιουργούσα σε βάρος των συμφερόντων της Ρωσίας και έπαιζα το δικό μου παιχνίδι;»

Οι ιστορικοί που αποδέχονται την αθωότητα του Καποδίστρια, παρουσιάζουν ενδείξεις ότι ο Μέττερνιχ διέβαλε τον έλληνα διπλωμάτη στον Τσάρο, λέγοντάς του ότι συνεργάζεται με τους αντιμοναρχικούς ρώσους επαναστάτες – τους Δεκεμβριστές. Αυτό το θέμα δεν χρειάζεται να το αναπτύξουμε.

ΕΡΩΤΗΜΑ: Είχε δίκιο ο Καποδίστριας που απέτρεπε τους Έλληνες από το να στηρίζονται στη Ρωσία; Είχε δίκιο που αποποιείτο το ρόλο του αρχηγού της Φιλικής Εταιρείας; Ήταν μήπως γι’ αυτό «αντεπαναστάτης»; Και αν δεν υπήρχε η μπλόφα αυτή περί της ρωσικής προστασίας, πώς θα γινόταν η επαναστατική προετοιμασία; Πώς θα πείθονταν οι προεστοί, οι καραβοκυραίοι, οι «νοικοκύρηδες»;

Φίλε Αναγνώστη

Στη σελίδα 20, μιλήσαμε για τον συνωμοτικό κωδικό «σχολείο», ή «ελληνομουσείο», τον οποίον χρησιμοποίησαν οι Φιλικοί προκειμένου να διευρύνουν τον κύκλο των δραστηριοτήτων τους και να προβούν σε μυήσεις. Είδαμε επίσης, το πώς ο γραμματέας του Πατριαρχείου, Γεώργιος Αφθονίδης απέστειλε, (με ενδεχόμενη γνώση και συμφωνία του ίδιου του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’) τις περίφημες πατριαρχικές επιστολές στα πέρατα της Ελλάδος στις οποίες ζητούσε υλική βοήθεια για την ίδρυση του «σχολείου», δηλαδή της Φιλικής Εταιρείας.

Στη σελίδα 20, είδαμε επίσης, την επιστολή του ίδιου του Γρηγορίου του Ε’ προς τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, να επαινεί την πρωτοβουλία του για την ίδρυση του «ελληνομουσείου» στη Μάνη και να καλεί τους Μανιάτες «να δείξετε πραγματικά ότι είστε απόγονοι των σοφών και ενδόξων ανδρών» - κάτι που οδήγησε και στην τόσο κρίσιμη για τον Αγώνα, συμφιλίωση των αντιμαχόμενων σπαρτιατικών οίκων. Πίσω από την ωραία αυτή ιστορία ωστόσο, κρύβεται μία ακόμα τραγωδία.

Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, δεν υπήρξε, ούτε ρομαντικός, ούτε αφελής. Με μεγάλους δισταγμούς μπήκε στην Εταιρεία, ζητώντας μάλιστα και γενναίες υλικές ενισχύσεις για το «σχολείο» τις οποίες οι Φιλικοί δεν ήσαν σε θέση να καλύψουν. Έτσι, ο σπαρτιάτης ηγεμόνας, θέλησε να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Σε καμία περίπτωση δεν θα δεχόταν να επαναληφθεί το σενάριο της αποτυχημένης Επανάστασης του 1769-70 που πνίγηκε στο αίμα.

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΑΠΕΣΤΑΛΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΜΠΕΗ, ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΚΑΜΑΡΗΝΟΥ

Τον Φεβρουάριο του 1820, καταφθάνει στην Πετρούπολη ο απεσταλμένος του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, Κυριάκος Καμαρηνός, προκειμένου να συναντήσει τον Καποδίστρια. Κουβαλά μαζί του δύο επιστολές του Μανιάτη αρχηγού, στις οποίες ο τελευταίος αναφέρεται στη «σχολή» και ζητά βεβαίως οικονομική βοήθεια εκ μέρους της Ρωσίας.

Ο Καποδίστριας γίνεται και πάλι έξω φρενών, βλέποντας πως το πρόσωπό του εμπλέκεται εκ νέου χωρίς την άδειά του στους σχεδιασμούς των Φιλικών. Απαντά λοιπόν στον Πετρόμπεη, με μία επιστολή στην οποία του διευκρινίζει τη δική του στάση.

Η επιστολή που έχει διασωθεί ως απάντηση του Καποδίστρια στον Μαυρομιχάλη, έχει δεχθεί σοβαρότατες αμφισβητήσεις για την γνησιότητά της. Καθώς όμως, ένα τουλάχιστον μικρό τμήμα της έχει διασταυρωθεί, μπορεί να κατατεθεί κι εδώ με τις δέουσες επιφυλάξεις. Τι λέει λοιπόν ο Καποδίστριας;

«Η Ρωσία προστατεύει τους Έλληνας, είναι ομόθρησκος αυτών και αι συνθήκαι τη παρέχουσι δικαίωμα τοιαύτης προστασίας. Αλλ’ αι συνθήκαι αύται, ακριβώς καθιερώνουσι την ειρήνην μετά της τουρκικής κυβερνήσεως, ώστε οι Έλληνες δεν δύνανται να απολαμβάνωσι τόρα την υψηλήν ταύτην προστασίαν, ειμή διατηρουμένης της εν Ανατολή ειρήνης και χάριν της ειρήνης».

«Μη πιστεύητε ότι ενούμενοι δια τοιούτων καθιδρυμάτων (σ.σ. σχολείων) μετ’ άλλων επαρχιών εχουσών παρόμοια θα γίνετε ισχυρότεροι προς αντίπραξιν κατά της δυνάμεως της τουρκικής κυβερνήσεως, ή ότι η μικρά βοήθεια ήτις θα σας δοθή προς συντήρησιν της σχολής σας, θα είναι εχέγγυον μεγαλειτέρων επικουριών, τας οποίας θα ηδύνασθε να μεταχειρισθήτε κατά βούλησιν προς υποστήριξιν της ανεξαρτησίας δια των όπλων. Επιθυμώ να σας ομιλήσω καθαρά ως προς τούτο, διότι αι εξηγήσεις του κου Καμαρηνού με κάμνουν να πιστεύω ότι ραδιούργοι τινες σας ενέβαλον εσφαλμένας ιδέας περί τούτων πάντων…»

«Αν τα σχολεία ευδοκιμούσι πολλαχού της Ελλάδος, τούτο συμβαίνει διότι ευρίσκονται υπό την αιγίδα της Εκκλησίας και μόνον δια τούτο η Πύλη τα σέβεται. Όταν όμως υποπτευθή ότι τα καθιδρύματα ταύτα δύνανται να γίνωσιν εστίαι επαναστάσεων και αναστατώσεων, θα τα καταστρέψη και ουδέν θα ηδύνατο ν’ αναχαιτίση τους καταδιωγμούς. Θα είχε πληρέστατον δίκαιον, διότι και δικαίωμα και καθήκον πάσης Κυβερνήσεως, είναι να επαγρυπνή περί της διατηρήσεώς της (sic). Ιδρύοντες λοιπόν την σχολήν σας, έχετε πάντα ταύτα προ οφθαλμών. Εξαρτήσατέ την ολοτελώς εκ των Πατριαρχείων και μεταχειρισθήτε καλούς διδασκάλους, ίνα διδάξωσι την εθνικήν μας γλώσσαν, τα θρησκευτικά, στοιχειώδη φυσικήν και ιστορίαν. Ο κος Περραιβός είναι λίαν αξιοσύστατος (sic). Τον είδον εξασκούντα μετ’ επιτυχίας τον διδάσκαλον εν ταις δημοσίαις σχολαίς Κερκύρας. Μη περιβάλλητε μηδεμίαν επιδεικτικότητα το νέον τούτο καθίδρυμα, αλλά θεωρήσατέ το ως παράρτημα της Εκκλησίας».

Εδώ ο Καποδίστριας εκπλήσσει, καθώς φτάνει μέχρι του σημείου να αναγνωρίσει το δικαίωμα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία να επαγρυπνεί για την επιβίωσή της. Υπάρχει φρικτότερη διατύπωση από αυτήν;

Την ίδια όμως στιγμή, ο Καποδίστριας θεωρεί τον αρχισυνωμότη Χριστόφορο Περραιβό, «λίαν αξιοσύστατον»! Δεν ήξερε άραγε ο Κόμης το ποιόν του ανδρός; Το ήξερε – και πολύ καλά μάλιστα, όπως θα δούμε παρακάτω.

Όπως και να ‘χει το πράγμα, ο Καμαρηνός, έκπληκτος για τα όσα άκουσε από τον Καποδίστρια, παίρνει το καράβι της επιστροφής. Δεν θα επιστρέψει ποτέ στη Μάνη.

«Τότε, κατά διαταγήν του Υψηλάντου, οι Φιλικοί Διονύσιος Ευμορφόπουλος, Βασίλης Καραβιάς και Σφαέλος, επιβάντες δήθεν ως ναύται του πλοίου δια του οποίου μετέβαινεν ο Κυριάκος Καμαρηνός εις Γαλάτσιον, ίνα δια Κωνσταντινουπόλεως επιστρέψη στη Μάνη, έπνιξαν αυτόν και τινα συνοδοιπόρον του εις τα ύδατα του Δουνάβεως. Τοιουτοτρόπως, ο απεσταλμένος των Μανιατών υπέστη μαρτυρικόν θάνατον και από Ελληνικάς χείρας, της τραγικής αυτής θυσίας επιβαλλομένης χάριν του ιερού σκοπού εις ον απέβλεπεν η Φιλική Εταιρεία (…) Εάν ο Καμαρηνός επέστρεφεν εις Μάνην και εκόμιζε τας επιστολάς και τας προφορικάς οδηγίας του Καποδιστρίου, είναι λίαν πιθανόν ότι λόγω της βαρύτητος του ανδρός, η Μάνη θα απείχε πάσης επαναστατικής ενεργείας. Εν Πελοποννήσω, άνευ της ενισχύσεως των Μανιατών, ουδέν επαναστατικόν κίνημα ήτο δυνατόν να επιτύχη, τοιουτοτρόπως δ’ η επανάστασις εν τη κυρίως Ελλάδι, ή θα εματαιούτο, ή θα κατεπνίγετο εγκαίρως» (καθ. Απόστολου Δασκαλάκη 1453-1821: «Η Μάνη και η Οθωμανική Αυτοκρατορία»)

Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΑΛΑΤΗΣ ΚΑΙ Η ΑΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

Για τον νεαρό Ιθακιό ευγενή, Νικόλαο Γαλάτη που επιδίωξε, πρώτος εκ μέρους των Φιλικών, τον Δεκέμβριο του 1816, να έρθει σε επαφή με τον Καποδίστρια, μιλήσαμε ήδη στη σελ. 5. Ο Καποδίστριας έδιωξε κακήν-κακώς τον Γαλάτη από το γραφείο του και έδωσε μάλιστα και εντολή να τον παρακολουθούν.

Ο νεαρός Γαλάτης είχε προηγουμένως μια ταχύτατη άνοδο στην ιεραρχία της Φιλικής Εταιρείας, καθώς κατάφερε να εντυπωσιάσει τον Σκουφά – ισχυριζόταν μεταξύ άλλων πως ήταν μακρινός συγγενής του Καποδίστρια.

Στον Γαλάτη οφείλουμε την μύηση του αυτοεξόριστου στη Μόσχα, μεγαλοφαναριώτη πρώην ηγεμόνα της Βλαχίας και γνώριμου του Ρήγα Φεραίου, Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου Φιραρή, ο οποίος είχε ήδη δημιουργήσει μια δική του ολιγομελή οργάνωση με στόχο την απελευθέρωση της Ελλάδας, υπό την επωνυμία «Φοίνιξ» - στηριζόμενος κι αυτός σε μελλοντική βοήθεια της Ρωσίας. Στο Γαλάτη χρωστούμε επίσης την μύηση των μεγαλεμπόρων των Ιωαννίνων, Νίκου Πατσιμάδη και Κωνσταντίνου Πεντεδέκα, καθώς του ηπειρώτη Μάνθου Ριζάρη.

Ο απερίσκεπτος νεαρός, μετά την αποπομπή του από τον Καποδίστρια, δεν έφυγε από την Πετρούπολη. Αντιθέτως, παρέμεινε στην πόλη, όπου γνωρίστηκε με τον Χριστόφορο Περραιβό και τον θεσσαλονικιό Δημήτριο Αργυρόπουλο, ο οποίος με παρέμβαση του Αλ. Υψηλάντη διορίστηκε αργότερα, πρόξενος της Ρωσίας στο Ιάσιο. Παντού ο Γαλάτης διατυμπάνιζε ότι συμμετείχε σε μία επαναστατική οργάνωση που απεργάζεται την απελευθέρωση της Ελλάδας.

Ένα βράδυ, οι τρεις συνωμότες συλλαμβάνονται από την ρωσική αστυνομία πλάι σε μία κοκότα πολυτελείας, πιθανότατα πράκτορα της ρωσικής ασφάλειας.

Η ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΓΑΛΑΤΗ

«Ο Καποδίστριας και η αστυνομία του Τσάρου φοβήθηκαν ότι οι κινήσεις του Γαλάτη έγιναν αντιληπτές από τον Άγγλο πρεσβευτή Κάθκαρτ. Ύστερα από ανακρίσεις, ο Περραιβός και ο Αργυρόπουλος αφέθηκαν ελεύθεροι, αλλά ο Γαλάτης διώχτηκε από την Πετρούπολη. Και εδώ κρύβεται το μεγάλο μυστικό του Καποδίστρια. Ο Γαλάτης δεν απελαύνεται, αλλά στέλνεται στη Μολδαβία με διπλωματική κάλυψη και τίθεται υπό την προστασία του Γενικού Προξένου της Ρωσίας εκεί, του Πίνη. Στο Ιάσιο του έδωσαν 500 δουκάτα που ισοδυναμούν με 5000 ρούβλια, ποσό πολύ μεγάλο για τα μέτρα της εποχής. Παράλληλα του έδωσαν και το ψευδώνυμο Αλεξιανός, προφυλάσσοντάς τον από ενδεχόμενη παρακολούθησή του. Όλ’ αυτά δείχνουν ότι, όχι μόνον δεν τον τιμώρησαν, αλλά τον αντάμειψαν γενναία. Τον έστειλαν στο Ιάσιο με διπλωματική κάλυψη και τον χρηματοδότησαν για να μπορεί να κινηθεί ελεύθερα (…)

Ο Γαλάτης στο Ιάσιο συνεχίζει το έργο του (…) Μύησε πολλούς υπαλλήλους του ρωσικού προξενείου. Ανάμεσα στους μυημένους του είναι και ο Γεώργιος Λεβέντης (σ.σ. θυμήσου αναγνώστη την Πατριαρχική Επιστολή προς τον Λεβέντη, που καταθέσαμε στη σελίδα 20). Δεν είναι δυνατόν να υποστηρίζεται ότι τιμώρησαν το Γαλάτη και κείνος να μυεί τους υπαλλήλους του προξενείου – και αυτό, σε περιοχή που ελέγχεται από τους Τούρκους». (Περικλής Ροδάκης: «Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και η Φιλική» - Εκδόσεις Γόρδιος 1996).

(Να μην ξεχάσουμε επίσης να σημειώσουμε, ότι κατά την απελευθέρωση του Περραιβού και του Αργυρόπουλου, μετά την ανάκριση, τους δόθηκε και…αποζημίωση για την ενόχληση εκ μέρους των αρχών, 100 ρούβλια στον πρώτο και 50 ρούβλια στον δεύτερο. Το ‘χεις δει ποτέ αυτό αναγνώστη να συμβαίνει;)

Ο Γαλάτης θα απελαθεί από το Ιάσιο, όταν στο γάμο του ανεψιού του Μητροπολίτη Μολδαυίας, Βασιλίτζα, μαστίγωσε την γαμήλια πομπή και μαζί μ’ αυτήν, την ίδια τη νύφη. Ο ενθουσιώδης, αθυρόστομος και…μπουρδελιάρης νεαρός, θα δολοφονηθεί από τους Φιλικούς, όταν, μεθυσμένος από το πάθος της φιλοδοξίας, θα αξιώσει την γενική αρχηγία της Εταιρείας - και θα απειλήσει μάλιστα να καταδώσει τα μυστικά της στον ισχυρό άνδρα της οθωμανικής κυβέρνησης, τον Χαλέτ Εφέντη.

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ Ν. ΓΑΛΑΤΗ

Γράφει ο Φιλήμων: «Συμβουλευόμενος μάλλον το φανταστικόν παρά το κριτικόν της ψυχής του, απέβλεπεν είς τον μοναδικόν σκοπόν του να κατασταθή αυτός το απεριόριστον κέντρον και το ταμείον της Εταιρίας. Εις μάτην αγωνίζονται οι Αρχηγοί να διαρρυθμίσωσι το δύστροπον πνεύμα του δια των νουθεσιών και των θυσιών των. Συνετέλουν όλαι αυταί εις οικονομίαν στιγμιαίαν. Ο Γαλάτης, θρασύς εις την γλώσσαν, ανήσυχος εις τον νουν, άπληστος από χρήματα, εις τόσας εξετραχηλίσθη ατοπίας, ώστε παρά την στενήν σχέριν του με μίαν ύποπτον Πρεσβείαν ετόλμησε να επαπειλή και προδοσίαν άμεσον εις τους Τούρκους. (…) Μίαν των ημερών εκίνησεν ως μαινόμενος εις την οικίαν του Χαλέτ Εφένδη. Κατά θείαν οικονομίαν μετεμελήθη καθ’ οδόν, επιπληχθείς από ένα συμπολίτην του Ιθακήσιον, προς τον οποίον ωμολόγησε χωρίς συστολήν τον σκοπόν του. Επιστρέψας εις την οικίαν εκείνων, τους οποίους ήθελε προ ολίγων στιγμών προδώσει, ερωτήθη πού ήτο. Και αυτός χαμογελών τους λέγει την αλήθειαν, προσθέτων: «Έκαμα τούτο. Διότι σας εζήτησα τα Γράμματα των Προσηλύτων και δεν μ’ εμπιστεύθητε καθό σύντροφον…».

Ο Γαλάτης δολοφονείται τον Νοέμβριο του 1819 με απόφαση του Αναγνωστόπουλου, του Ξάνθου και του Τσακάλωφ. Η περιγραφή του Φιλήμονα, είναι ανατριχιαστική: «Ο Τσακάλωφ (…) τον πείθει να περιηγηθώσι πρώτον μνημεία τινα της Αρχαιότητος εις την καταντικρύ Ερμιόνην, όπου μετέβησαν. Αυτός και ο Γαλάτης βηματίζονται εις παραλληλόγραμμον. Έφθασαν εις εν κείλωμα, όπου ο Δημητρόπουλος ειδοποιεί δια νεύματος τον πρώτον, ότι είναι η ώρα. Ο Τσακάλωφ εντεύθεν δεν προοδεύει, υποκρινόμενος ότι παρατηρεί τι. Ο Δημητρόπουλος λαμβάνει την θέσιν του και πυροβολεί τον Γαλάτην. Αυτός και πληγωμένος αποσύρει το ξίφος και ορμά κατά μέτωπον προς τον φονέα του, ος τις τον πυροβολεί εκ δευτέρου εις το στήθος και τον θανατώνει…»

Εμένα βεβαίως, η εικόνα του νεαρού Γαλάτη μου είναι ιδιαίτερα προσφιλής. Η διήγηση περί ενδεχόμενης προδοσίας του δεν με πείθει. Το ζήτημα είναι όμως, ότι για τον οποιονδήποτε λόγο, οι επικεφαλής της Εταιρείας θεώρησαν την παρουσία του επιζήμια και επικίνδυνη. Τέτοια πράγματα γίνονταν, γίνονται και θα γίνονται στις επαναστατικές οργανώσεις.

Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΣΤΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΥΟ ΔΟΛΟΦΟΝΙΕΣ

Στην δήθεν «Αυτοβιογραφία» του, το υπόμνημά του προς τον νεαρό Τσάρο της Ρωσίας, ο Καποδίστριας κάνει λόγο και για τις δύο δολοφονίες. Γράφει λοιπόν για τον Καμαρηνό:

«Ο δυστυχής ούτος αγγελιαφόρος δεν έφθασεν ούτε εις Κωνσταντινούπολιν, ούτε εις Μάνην. Έμαθον προ διετίας ότι απέθανε θύμα της αληθείας των εξηγήσεων ας εκόμιζε και αίτινες θα ηδύναντο να εξαγάγουν εκ της πλάνης των, τους αρχηγούς της Πελοποννήσου και της Ηπείρου περί της φανταστικής υποστηρίξεως δι’ ης εβαυκάλιζον αυτούς μερικοί ταραξίαι, ίνα τους αναγκάσουν να λάβουν τα όπλα. Λέγεται ότι και ο Γαλάτης έλαβε την αυτήν τύχην. Η δε εξαφάνισις των δύο τούτων ανδρών, δικαιολογεί την υπόνοιαν, ότι ούτοι εθανατώθησαν ως οχληροί μάρτυρες της αληθείας, ην άλλοι προσεπάθουν να κρύψουν από τους Έλληνες».

ΤΕΛΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΙΠΡΟΣΩΠΟ ΚΟΜΗ

• Εν ολίγοις, ο Καποδίστριας, που αντί να φυλακίσει τον Γαλάτη και τον Περραιβό, τους άφησε ελεύθερους και μάλιστα με αποζημίωση…
• …ο ίδιος άνθρωπος που χρηματοδότησε τον Γαλάτη στο Ιάσιο με 5000 ρούβλια και τον άφηνε να μυεί τους υπαλλήλους του ρωσικού προξενείου δημιουργώντας τις κατάλληλες εντυπώσεις στους Έλληνες…
• ο ίδιος άνθρωπος που στην επιστολή του προς τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη θεωρεί τον Περραιβό ως «λίαν αξιοσύστατον διδάσκαλον»

• … ο ίδιος αποθάρρυνε συστηματικά τον Γαλάτη, τον Ξάνθο, τον Καμαρηνό, τον Νέγρη, τους αρματολούς, τον Ι. Παπαρηγόπουλο…
• …ο ίδιος αναγνώριζε γραπτώς το δικαίωμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να καταστέλλει τις επαναστάσεις…
• …ο ίδιος αναφέρει γραπτώς στο νεαρό Τσάρο, ότι οι Φιλικοί σκότωσαν τους δύο απεσταλμένους προκειμένου να μην αποκαλύψουν την αποδοκιμασία του!

Είναι τρελός ο Καποδίστριας αναγνώστη; Κι αν κάποιοι επιμένουν να στέκονται στα γραπτά κείμενα των θρησκευτικών, ή πολιτικών αφορισμών, τι θα πουν στην προκείμενη περίπτωση;

ΟΙ ΑΜΕΣΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ ΚΑΙ Η ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ ΓΑΛΑΤΗ

Ό,τι κι αν έκανε ο Καποδίστριας στο παρασκήνιο, στο προσκήνιο οι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της Φιλικής Εταιρείας γνώριζαν τις δηλώσεις του. Και οι δηλώσεις του Καποδίστρια ήσαν εχθρικές προς την Εταιρεία.

Ο Καμαρηνός δολοφονήθηκε για να μην πει στον Πετρόμπεη ότι η Ανωτάτη Αρχή ήταν ένας μύθος. Ο Γαλάτης ήταν αθυρόστομος – και ανάμεσα στ’ άλλα, υπήρχε ο κίνδυνος να πει δημόσια, τι αντιμετώπισης έτυχε από τον Καποδίστρια στην Πετρούπολη. Και οι δύο δολοφονούνται. Η άρνηση του Καποδίστρια, έπρεπε πάση θυσία να κρατηθεί μυστική. Και αυτό, το κατάφερε η Φιλική Εταιρεία μέχρι τέλους. Ακόμα και ο κορυφαίος των Φιλικών και ταμίας της Εταιρείας, Παναγιώτης Σέκερης, «μέχρι του Ιανουαρίου 1821 δεν αμφέβαλλε «περί ξένων βοηθειών» και μέχρις ακόμη των παραμονών της Επαναστάσεως, δηλαδή μέχρι της 1ης Μαρτίου 1821, δεν εγνώριζεν, εάν ο Καποδίστριας είναι σύμφωνος ή αντίθετος προς την Επανάστασιν» - σχολιάζει ο Ι. Μελετόπουλος παρουσιάζοντας το «Αρχείον Π. Σέκερη».

Το μυστικό της δήθεν εχθρότητας του Καποδίστρια, οι ηγέτες της Φιλικής Εταιρείας καταφέρνουν να το κρατήσουν καλά κρυμμένο. Η επιχείρηση όμως έχει και άλλα παρεπόμενα: Ο αδελφός του δολοφονηθέντος Νικολάου Γαλάτη, ο κουτσός αρχιμανδρίτης Ευστάθιος Γαλάτης, ζητά εκδίκηση. Δωροδοκεί κάποιον ονόματι Φωκά Σφαέλλο, να δολοφονήσει τον φονιά του αδελφού του, καθώς και τον Παπαφλέσσα, τον οποίον προφανώς, θεωρεί συνυπεύθυνο.

Οι Φιλικοί μαθαίνουν το σχεδιασμό και στήνουν ενέδρα στον Σφαέλο. Εκείνος γλυτώνει, μεταμελείται και αργότερα η μοίρα του δίνει έναν ηρωικό θάνατο στο Δραγατσάνι. Ο αρχιμανδρίτης Ευστάθιος Γαλάτης ειδοποιείται από τους Φιλικούς, ότι αν δεν κάτσει στ’ αυγά του, θα έχει την τύχη του αδελφού του. Κι εκείνος, χωλός άλλωστε, θα συμμορφωθεί.

Ο προδότης της Φιλικής Εταιρείας, ο Ασημάκης Θεοδώρου, σύμφωνα με τον Φιλήμονα, υπήρξε «συνεργός κατά την καρδίαν αυτού, του σεσημειωμένου Ευσταθίου Γαλάτου». Συνεργός στην καρδιά, στους πόθους.

quote:

---

TRainman
Στα 1821, ο Καποδίστριας υπήρξε κάτι χειρότερο: Υπουργός Εξωτερικών μιας χώρας βασικού στυλοβάτη της Ιεράς Συμμαχίας και εχθρού κάθε επανάστασης. Ο Καποδίστριας ήταν καθαρά ένας υπάλληλος του Τσάρου, όπως οι Φαναριώτες ήταν υπάλληλοι του Σουλτάνου.

---

Θα μπορούσες ίσως να αντιπαραβάλλεις τις ανθελληνικές ενέργειες του Καποδίστρια (αν βρεις τίποτε) με τις ανθελληνικές ενέργειες του Γρηγορίου πασά (που είναι κάμποσες) και των υπόλοιπων πατριαρχών (που είναι αμέτρητες) αντί να αρέσκεσαι σε φτωχά πυροτεχνήματα εντυπώσεων...

Απ'όσο θυμάμαι όμως, η συζήτηση έχει σαν θέμα τον Γρηγόριο τον Ε΄ οπότε μένουμε σ'αυτό που εσύ είπες, πως εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των Οθωμανών. Αν θέλεις να συζητήσουμε για τον Καποδίστρια, άνοιξε ένα σχετικό θέμα και τα λέμε εκεί. Ο συγκριτισμός αυτού του είδους είναι μέθοδος που ταιριάζει σε παιδάκια του δημοτικού σχολείου αλλά δεν πιστεύω πως ταιριάζει στο πρόσωπό σου.

quote:

---

Trainman
Κατά τα άλλα, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να βλέπει κανείς ανθρώπους σαν τον Macedon, να κατηγορούν τον Γρηγόριο και τους Υψηλάντες, ότι έδωσαν στα 1798 τα Επτάνησα στον Καποδίστρια (αντί να τα δώσουν στους Γάλλους) - και την επόμενη στιγμή να εκθειάζουν τον Καποδίστρια ως "Έλληνα" σε αντιδιαστολή με τον "τουρκόδουλο" Γρηγόριο!

---

Πιο ενδιαφέρουσα είναι η προσπάθεια που γίνεται να αθωωθούν οι μόνιμοι πολέμιοι του ελληνισμού από αυτόκλητους συνηγόρους και ακόμη πιο ενδιαφέροντα είναι τα μέσα που χρησιμοποιούνται απ'αυτούς, με αποκορύφωμα την "ιστορική συγκυρία", στο όνομα της οποίας αθωώνονται οι πάντες και δικαιολογούνται τα πάντα (εφόσον εξυπηρετείται ο χριστιανισμός και οι εκπρόσωποί του).

Ομολογώ πως κάποτε μου δημιουργούσε απορία και έκπληξη η στάση αυτών των ανθρώπων, σήμερα μου προξενεί απλά λύπηση για την κατάντια τους...

Οσον αφορά στο κυρίως θέμα της συζήτησης, ξεκίνησα με τη βασική αρχή ότι οι Φαναριώτες και ο Πατριάρχες ήταν υπάλληλοι του Σουλτάνου και εξυπηρετούσαν τους σκοπούς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας οι οποίοι (εξ ορισμού) ΔΕΝ ταυτίζονταν μ'αυτούς του ελληνισμού, παραθέτοντας σχετικά μόνο στοιχεία για να υποστηρίξω τα λεγόμενά μου.

Μετά από 26 σελίδες παράθεσης σχετικών και άσχετων σεντονιών, και χρησιμοποιώντας κατά κόρον την τεθλασμένη οδό, έφτασες στο σημείο να παραδεχτείς το ίδιο. Για μένα η συζήτηση λοιπόν έχει τελειώσει, γιατί η συζήτηση γίνεται για να εξαχθεί κάποιο συμπέρασμα και κάτι τέτοιο έχει επιτευχθεί.

Μπορείς να συνεχίσεις τις προσωπικές σου επιθέσεις - αν δεν έχεις να πεις τίποτε καλύτερο - αλλά δεν υπάρχει ούτε διάθεση ούτε σκοπιμότητα να σε ακολουθήσω.

Ευχαριστώ για τη συμμετοχή σου στη συζήτηση.

macedon

ESOTERICA.gr Forums !

© 2010-11 ESOTERICA.gr